مدارس متعدد دولتی و غیردولتی در ایران وجود دارد که والدین و دانش آموزان با توجه به شرایط تحصیلی و اقتصادی خود می توانند یکی از این مدارس را برای تحصیل انتخاب کنند. اولین قدم مهمی که برای انتخاب مدارس باید برداشته شود، شناخت هر یک از آن ها است. در این نوشتار ما انواع مدارس موجود در ایران را تشریح کرده ایم تا والدین و دانش آموزان بتوانند با شناخت کافی برای آینده تحصیل خود تصمیم بگیرند.
با گزینه دو همراه باشید.
انواع مدارس موجود در ایران
انواع مدارس در ایران به شرح زیر است:
مدارس دولتی
مدارسی که از طرف دولت و با هزینه دولتی تأسیس و تجهیز شده باشد و تمام امور آموزشی، پرورشی، مالی و اداری آن را دولت تقبل کند و از شاگردان آن بابت حق آموزش پولی نگیرند.
مدارس غیرانتفاعی
مدارس غیرانتفاعی که مطابق اهداف، ضوابط، برنامه‌ها، دستورالعمل‌های عمومی، از طریق مشارکت‌های مردمی و با نظارت وزارت آموزش‌وپرورش، تأسیس و اداره می‌شود. این مدارس شهریه پرداز هستند.
مدرسه نمونه دولتی
مدارس متوسطه اول و دوم که به‌منظور ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی با اولویت مناطق کمتر برخوردار، تأسیس شده است. هدف تأسیس این مدارس گزینش دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند از طریق آزمون است. این مدارس با بهره‌گیری از معلمان کارآمد و مجرب و تأمین امکانات مناسب، زمینه ارتقای آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان را فراهم می‌آورند. این مدارس بسته به ظرفیت جمعیت و سطح علمی، تعدادی از دانش‌آموزان را پذیرش می‌کنند و جزو مدارس خاص به حساب می‌آیند.
مدرسه تیزهوشان
این مدارس برای دانش‌آموزان تیزهوش است که از طریق آزمون‌های استعداد درخشان اقدام به جذب استعدادهای برتر می‌کند. برای ورود به این مدارس نیاز است که حدنصاب نمره قبولی کسب شود. در این مدارس، امکانات مناسب و فوق‌برنامه‌ها برای افزایش سطح علمی دانش‌آموزان برگزار می‌شود.
مدارس تطبیقی
این مدارس برای آماده کردن دانش‌آموزان ایرانی که مدتی از عمر و زمان تحصیل خود را خارج از کشور گذرانده، زبان فارسی نمی‌دانند و مایل به ادامه تحصیل در مدارس ایرانی هستند، تأسیس شده است.
مدرسه برای ایرانی‌های خارج از کشور
مدارسی که به‌منظور آموزش‌وپرورش و تأمین فرصت‌های تحصیلی برای فرزندان ایرانیان مقیم کشورهای خارجی و دانش‌آموزان دیگر کشورها، در دوره‌های مختلف تحصیلی و به صورت دولتی یا غیردولتی تأسیس می شود. این مدارس زیر نظر وزارت آموزش‌وپرورش (مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور) اداره می‌شوند.
مدارس هیئت امنایی یکی از انواع مدارس کشور
مدارسی که با تأکید بر توسعه مشارکت‌های مردمی، تقویت نظام مدیریتی و ارتقای کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی، با شرایط و ضوابط خاص، به صورت هیئت امنایی (مدیریت چندنفره) اداره می‌شوند.
مدارس اقلیت‌های دینی
مدارسی که بیشتر دانش‌آموزان آن را فرزندان اقلیت‌های مذهبی تشکیل می‌دهند و در آموزش مطالب دینی، برابر مذهب خود عمل می‌کنند.
مدارس بزرگسالان (شبانه)
مدارس که معمولاً بعد از ساعات آموزش‌های رسمی مدارس، عصر یا ساعاتی از شب، برای ادامه تحصیل افراد بزرگسال تأسیس می‌شوند. این افراد بنا به دلایلی از جمله بالا بودن سن، شرایط تحصیل در مدارس روزانه را ندارند.
مدارس تجربی یا رشدی
در مدارس رشدی برنامه‌ریزی‌های تحصیلی بر اساس آموزش مهارت‌های مختلف به دانش‌آموزان برگزار می‌شود. بیشتر دانش‌آموزان در این مدارس مهارت‌های خود را ارتقا می دهند.
مدارس شاهد
مدارسی که برای آموزش فرزندان یا اعضای خانواده رزمندگان، جانبازان، آزادگان و سایر مشمولان واجد شرایط تأسیس شده است و همه یا درصدی از دانش‌آموزان آن را فرزندان خانواده‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران تشکیل می‌دهد.
مدارس قرآنی
مدارسی که در آن دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند علاوه بر برنامه‌های رسمی و ساعات مقرر در جداول درسی دوره‌ها و رشته‌های تحصیلی، حدود شش ساعت آموزشی در هفته (حداقل دو ساعت در ابتدایی و سه ساعت در راهنمایی و متوسطه معارف)، شایستگی‌ها و مهارت‌های تکمیلی قرآنی را فرا می‌گیرند و پس از فارغ‌التحصیلی، گواهی‌نامه قرآنی دریافت می‌کنند.
مدرسه ورزش
مدارسی که در آن دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند به ورزش، علاوه بر برنامه رسمی دوره‌های مختلف تحصیلی، یک رشته یا مهارت ورزشی را نیز انتخاب و طبق ضوابط و مقررات لازم آن را فرا می‌گیرند.
مدارس هوشمند یا مدارس آموزش از راه دور
مدارس هوشمند سیستم آموزشی خود را روی آموزش از طریق تکنولوژی‌های هوشمند متمرکز می‌کنند. در این مدارس کامپیوتر و اینترنت یکی از ابزارهای اصلی تدریس به شمار می‌آید. همچنین تمام منابع آموزشی، کمک آموزشی، تدریس و … به صورت الکترونیکی ارائه می‌شود. ارائه آموزش‌های غیرحضوری و نیمه‌حضوری در مدارس آموزش از راه دور امکان پذیر است.
مدارس استثنائی
مدارسی که متناسب با شرایط و نیازمندی‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه آموزشی و پرورشی و توان‌بخشی (نابینا، ناشنوا، نیمه‌شنوا، عقب‌مانده ذهنی، عقب‌مانده تحصیلی و ناسازگار و حتی تیزهوش) تأسیس و تجهیز شده است.
مدارس عشایری
مدارسی که به‌منظور ایجاد برابری آموزشی برای دانش‌آموزان و فرزندان عشایر کوچ رو و ثابت تشکیل می‌شود و معمولاً به صورت تک معلمی در مناطق عشایری فعالیت می‌کنند.
مدارس اتباع خارجی
مدارسی برای تحصیل فرزندان افراد کشورهای خارجی که در ایران زندگی می‌کنند. این مدارس بر اساس قرارداد بین ایران با سایر دول و به‌وسیله سفارتخانه‌های کشورهای خارجی در ایران دایر می‌شود.
پرسش و پاسخ
مهم‌ترین تفاوت مدرسه دولتی با غیرانتفاعی از نظر شهریه است. هزینه ثبت‌نام در مدارس غیردولتی از دانش‌آموزان اخذ می‌شود. البته شهریه هر مدرسه با توجه به امکانات و خدمت ارائه شده و مکان و محل جغرافیایی فرق می‌کند.
مدارس نمونه دولتی به صورت هئیت امنایی مدیریت می شوند و در مقطع متوسطه اول برای ورود به این مدارس نیاز به آزمون ورودی نیست.
برای ورود به مدارس نمونه دولتی در مقطع متوسطه دوم نیاز به آزمون ورودی است. داوطلبین باید در آزمون نمونه دولتی شرکت کرده و حد نصاب لازم را کسب کنند و تنها در این صورت می توانند در مدارس نمونه دولتی ثبت نام کنند.
مدارس شاهد برای دانش آموزان خانواده های شهدا، ایثارگران، رزمندگان، شهدای مدافع حرم تاسیس شده است. البته دانش آموزان عادی به شرط دارا بودن شرایط عمومی و اختصاصی و کسب حدنصاب لازم می توانند در این مدارس ثبت نام کنند.
برای ورود به مدارس تیزهوشان که از مدارس خاص محسوب می شود برای ورود نیاز به معدل بالا است. معدل مورد قبول برای پذیرش در این مدارس حداقل 19 است.
این مدارس برای آماده کردن دانش‌آموزان ایرانی که مدتی از عمر و زمان تحصیل خود را خارج از کشور گذرانده، زبان فارسی نمی‌دانند و مایل به ادامه تحصیل در مدارس ایرانی هستند، تأسیس شده است.
مدرسه هئیت امنایی یک مدرسه دولتی است با این تفاوت که به جای یک مدیر، چندین نفر که هئیت امنا نامیده می شوند مدیریت مدرسه را برعهده دارند.
مدرسه شاهد از دانش آموزان خود شهریه دریافت می کند. میزان شهریه دریافتی مدرسه شاهد براساس پایه تحصیلی متفاوت است.
مدارسی که معمولاً بعد از ساعات آموزش‌های رسمی مدارس، عصر یا ساعاتی از شب، برای ادامه تحصیل افراد بزرگسال تأسیس می‌شوند.
به صورت کلی مدارس غیرانتفاعی در کلان شهرها توانسته اند از نظر امکانات و کیفیت آموزشی جایگاه خوبی را کسب کنند و نسبت به مدارس دولتی چندین قدم جلوتر باشند. در عین حال برخی از مدارس غیرانتفاعی از نظر کیفیت آموزشی از مدارس دولتی پایین تر بوده و فقط شهریه های گزاف از والدین دریافت می کنند.
وای تغییر وضعیت
در مدارس دولتی، بودجه ای محدود برای آموزش و امکانات فوق برنامه در نظر گرفته شده است، همچینن معلمین مدرسه توسط آموزش و پرورش منطقه تعیین می شود، به همین دلایل ممکن است دانش آموزی که در مدارس غیرانتفاعی درخشان تحصیل می کند نسبت به دانش آموزی که در یک مدرسه دولتی درس می خواند از نظر آموزشی جایگاه برتری داشته باشد.
برنامه درسی در هر دو مدرسه یعنی مدارس دولتی و غیردولتی مشترک است. اهداف آموزشی و پرورشی در این مدارس به صورت مشترک دنبال می‌شود. اما تفاوت عمده‌ای که بین این دو مدارس وجود دارد این است که در مدارس غیردولتی اولیا می‌توانند برنامه‌های آموزشی و تربیتی بیشتری را به دانش‌آموزان ارائه دهند.
