در این فیلم با سوالات تستی تاریخ ادبیات قرن هفتم، هشتم و نهم آشنا خواهید دید.
تاریخ ادبیات قرن هفتم
سبک عراقی از اوایل قرن هفتم تا اوایل قرن دهم به مدت 300 سال سبک غالب متون ادب فارسی بود. دلیل نامگذاری سبک این دوره به «عراقی» این است که بعد از مغول کانون‌های فرهنگی از خراسان به عراق عجم منتقل شد. شاعران و نویسندگان بزرگ در این دوره غالبا از اهالی شهرهای عراق عجم مانند اصفهان، همدان، ری، اراک کنونی و … بودند. شعر این عصر، نرم و دلنشین و برخوردار از معانی عمیق انسانی و آسمانی شد و اکثر شاعران از حاکمان روی برتافتند. در نتیجه قصیده که پیش از این در خدمت ستایش فرمانروایان بود، کمرنگ شد و غزل که زبان دل و عشق بود، گسترش یافت. مولوی، از شاخص‌ترین شاعران عارف قرن هفتم است، که در دو محور اندیشه و احساس آثار جاودانه‌ای پدید آورد. سعدی، از بزرگترین شاعران و سخنوران ادبیات فارسی نیز در قرن هفتم می‌زیست. سعدی در بیشتر قالبهای ادبی طبع‌آزمایی کرده و شاهکارهای ماندگاری در ادب فارسی به یادگار گذاشته‌است.
نجم‌الدین رازی و عطاملک جوینی از نثرنویسان بزرگ قرن هفتم هستند.
تاریخ ادبیات قرن هشتم
در قرن هشتم به‌دلیل بی‌اعتقادی برخی از ایلخانان مغول و بی تعصبی برخی دیگر نسبت به مذاهب رایج، فرصتی پدید آمد تا صاحبان مذهبهای مختلف عقاید خود را ابراز کنند. از بین رفتن دربارهای ادب‌دوست ایرانی‌تبار، از رونق افتادن قصیده سرایی را در پی داشت و زبان شعر جز در سروده‌های شاعران شاخص، مانند خواجو کرمانی و حافظ، به سستی گرایید. حافظ از شاعران سرآمد این قرن است. او با تلفیق عشق و عرفان، غزل فارسی را به کمال رسانید.
حمدالله مستوفی از مورخان مشهور ایران و نویسندة کتاب تاریخ گزیده در قرن هشتم می‌زیست.
تاریخ ادبیات قرن نهم
در قرن نهم با حمله تیمور قسمت‌هایی از ایران مثل فارس که ادبیات در آن پس از حمله مغول سالم یا نیمه سالم مانده بود و یا در زمان ایلخانان مغول جانشینان چنگیز به صورت مختصر حیات مجددی را شروع کرده بود همه از میان رفت. جامی، معروفترین شاعر قرن نهم، کتاب بهارستان را به سبک گلستان سعدی نوشت.
دولتشاه سمرقندی و جلال الدین دوانی بزرگترین نویسندگان قرن نهم هستند.
تست تاریخ ادبیات قرن 7 و 8 و 9
در این بخش چند تست از تاریخ ادبیات قرن 7 و 8 و 9 درس اول علوم و فنون ادبی یازدهم برای شما مطرح می‌شود. برای مشاهده پاسخ تشریحی تست‌ها کافیست ویدئو آموزشی را مشاهده نمایید:
1- تذکرۀ دولتشاه سمرقندی به تشویق چه کسی نوشته شده است و موضوع آن چیست؟
1) شاه نعمت الله ولی- شرح حال هفتاد و پنج عارف بزرگ
2) امیرعلی شیر نوایی- شرح حال بیش از 100 شاعر ایرانی
3) جلال الدین دوانی- شرح حال اولیای الهی
4) عبدالرحمان جامی- زندگینامۀ عرفانی ایرانی تا قرن نهم
پاسخ: گزینه 2 صحیح است.
2- کدام گزینه مصداق نثر پیچیده در سبک عراقی است؟
1) جامعالتوایخ
2) مرصادالعباد
3) طبقات ناصری
4) تاریخ وصاف
پاسخ: گزینۀ 4 صحیح است. تاریخ وصاف و تاریخ جهانگشای نادری دو اثری هستند که در دوران مغولان نوشته شده است و دارای نثر مصنوعاند.
3- کدامیک از عوامل میتواند دلیلی برای بیرونقی قصیده در قرن هشتم باشد؟
1) از بین رفتن دربارهای ادب‌دوست
2) طولانی بودن ابیات قصیده و دشواری دریافت قافیه
3) جدا شدن تغزل از ابتدای قصیده و بیرونقی بخش اصلی آن
4) پیدایش قالبهای دیگر مثل مثنوی، غزل و سهولت بیان مطالب در این قالبها
پاسخ: گزینۀ 1 صحیح است.
4- چه تعداد از آثار زیر نثر است؟
«مرصادالعباد- طبقات ناصری- عشاقنامه- تاریخ جهانگشا- تاریخ گزیده- مخزن الاسرار»
1) یک
2) دو
3) سه
4) چهار
پاسخ: گزینۀ 4 صحیح است.
برای آشنایی بیشتر با درس اول علوم و فنون یازدهم و پاسخ تشریحی تست‌های تاریخ ادبیات قرن هفتم، هشتم و نهم ویدئو آموزشی را به طور کامل مشاهده کنید.
سوالات متداول
در قرن هفتم اکثر شاعران از حاکمان روی برتافتند. در نتیجه قصیده که پیش از این در خدمت ستایش فرمانروایان بود، کمرنگ شد و غزل که زبان دل و عشق بود، گسترش یافت.
