بعد از برگزاری کنکور و فرا رسیدن اعلام نتایج و انتخاب رشته، موضوع بسیار مهمی که ذهن داوطلبین را درگیر می کند، گزینش بومی و کشوری است. انتخاب رشته مرحله بسیار حساسی است و داوطبین باید از تمام جزئیات این فرایند آگاه باشند تا بتوانند شانس قبولی را افزایش دهند. یکی از موارد تاثیر گذار در انتخاب رشته توجه به رشته های بومی است که در دفترچه درج شده است. در این نوشتار قصد داریم شما را با لیست رشته های بومی، ناحیه ای، قطبی و کشوری انسانی آشنا کنیم.
با گزینه دو همراه باشید.
در تعریف کنکوری، بومی به فردی اطلاق می شود که حائز یکی از دو شرط زیر است:
اگر به کارنامه توجه کنید، محل اخذ مدرک پیش دانشگاهی، محل اخذ مدرک دیپلم، محل اخذ سال ما قبل دیپلم و محل تولد ارائه شده است.
برخی از اهداف بومی گزینی در انتخاب رشته در زیر ارائه شده است:
1. کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان و دانشگاه (نظیر مشکل کمبود خوابگاه، افت تحصیلی ناشی از دوری خانواده و مشکلات اقتصادی)
2. کاهش مهاجرت های درون کشوری
3. گزینش بومی باعث خواهد شد تا داوطلبان هر ناحیه با امتیازات در نظر گرفته شده، بتوانند از امکان قبولی بیشتر در رشته های بومی بهره مند گردند.
در رشته های گروه آزمایش علوم انسانی 80 درصد ظرفیت به بومی همان استان و 20 درصد ظرفیت به غیربومی آن استان اختصاص می یابد.
توجه داشته باشید که در پذیرش رشته‌های پرطرفدار گروه علوم‌تجربی مانند پزشکی و دندانپزشکی، گروه ریاضی مانند مهندسی کامپیوتر و عمران و گروه علوم‌انسانی مانند حسابداری و حقوق پذیرش به صورت 60 به 40 است. 60 درصد ظرفیت به داوطلبین بومی و 20 درصد ظرفیت به داوطبین غیربومی اختصاص می‌یابد.
رشته‌های بومی استانی که اصطلاحاً به رشته‌های استانی نیز معروف هستند به دسته‌ای از رشته‌ها گفته می‌شود که در اکثر استان‌های کشور ارائه شده و از نظر بازار کار در هر استان به متخصصین این رشته نیاز است.
برای مثال: اگر رشته کارشناسی آموزش ابتدایی در یک دانشگاه 100 نفر ظرفیت داشته باشد، 80 نفر از بومی‌های همان استان و 20 نفر از خارج استان پذیرش می‌شود.
بعضی از رشته‌های دانشگاهی در استان بومی داوطلب ارائه نمی‌شود و در دانشگاه یک استان از استان هایی که نزدیک به هم هستند ارائه می شود، در نتیجه داوطلب می تواند آن رشته را از دانشگاه استان مجاور انتخاب کند. چند استان که در کتار همدیگر قرار دارند یک ناحیه را تشکیل می دهند. به صورت کلی کشور از 9 ناحیه تشکیل شده است که هر ناحیه از 2 تا 7 استان تشیکیل شده است.
در زیر لیست ناحیه‌های کشور را با هم مرور می‌کنیم.
| نواحی کشور | |
|---|---|
| نواحی بومی | استان‌های تابعه |
| ناحیه یک | تهران، البرز، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی |
| ناحیه دو | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل |
| ناحیه سه | اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد |
| ناحیه چهار | سیستان و بلوچستان، کرمان |
| ناحیه پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان |
| ناحیه شش | کردستان، کرمانشاه، همدان |
| ناحیه هفت | ایلام، خوزستان، لرستان |
| ناحیه هشت | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی |
| ناحیه نه | گلستان، مازندران، گیلان |
از تجمیع چند ناحیه مجاور به هم قطب تشکیل می‌شود. رشته هایی که فقط در یک ناحیه از چند ناحیه کنار هم پذیرش دارند، به صورت بومی قطبی داوطلب می پذیرد. در سطح کشور 5 قطب وجود دارد. در زیر لیست قطب‌های کشور را با هم مرور می‌کنیم.
| قطب های کشور | |
|---|---|
| قطب‌های بومی | استان‌های تابعه |
| قطب یک | تهران، البرز، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی؛ گلستان، گیلان، مازندران |
| قطب دو | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان |
| قطب سه | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه و همدان |
| قطب چهار | اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد، ایلام، خوزستان، لرستان |
| قطب پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان |
لیست برخی از رشته ها ممکن است در یک قطب وجود نداشته باشد، در نتیجه نمی توان آن ها را به شکل بومی گزینی انتخاب کرد. این رشته ها به صورت کشوری پذیرش می شوند. در اینجا ملاک
نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که در انتخاب رشته‌های کشوری، رتبه کشوری نقشی نداشته و قیاس پذیرش داوطلبین براساس رتبه در سهمیه است. به عبارتی ملاک قبولی در رشته‌های کشوری فقط نمرات کسب شده توسط داوطلب است و همه این داوطلبین با توجه به نمره‌ای که کسب کرده‌اند با همدیگر به رقابت می‌پردازند. در گزینش کشوری هیچ داوطلبی بر دیگری ارجحیت ندارد و به صورت یکسان مورد بررسی قرار می‌گیرند. دقیقاً برعکس پذیرش بومی که بین داوطلبین بومی و غیربومی تمایز قائل می‌شد.
تقسیم ظرفیت براساس جمعیت داوطبین منطقه است. منطقه ای که دارای جمعیت بیشتر باشد، ظرفیت بیشتری نیز برای آن در نظر گرفته می شود. با توجه به اینکه هر ساله بیشترین جمعیت متقاضی از منطقه دو است، در نتیجه بیشترین ظرفیت مربوط به منطقه 2 است. بنابراین اینکه داوطبین ساکن کدام استان یا قطب یا ناحیه باشند، مهم نیست. به طور مثال ساکنین منطقه دو در دو دشهر متفاوت شانس قبولی آن ها در پذیرش کشوری یکسان است. پذیرش برای رشته های پردیس خودگردان، دوره مجازی، ظرفیت مازاد به صورت کشوری انجام می شود.
رشته های استانی به رشته های گفته می شود که در اکثر استان ها وجود دارد. برای مثال اگر رشته آموزش کودکان استثنائی که پذیرش بومی استانی دارد، در یک دانشگاه 100 نفر ظرفیت داشته باشد، 80 نفر از بومی همان استان و 20 نفر خارج از استان پذیرش می شود. در جدول زیر لیست رشته های بومی استانی گروه آزمایشی انسانی ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های استانی گروه آزمایشی انسانی | |
|---|---|
| آموزش ابتدایی | کاردانی امور فرهنگی |
| آموزش الهیات | کاردانی امور مالی و مالیاتی |
| آموزش تاریخ | کاردانی بیمه |
| آموزش جغرافیا | کاردانی تربیت مبلغ قرآن کریم |
| آموزش زبان عربی | کاردانی تربیت معلم قرآن کریم |
| اموزش علوم اجتماعی | کاردانی حسابداری |
| اموزش کودکان استثنایی | کاردانی روابط کار |
| کاردانی آموزش و پرورش | کاردانی علوم ورزشی |
| کاردانی اشتغال | کاردانی گردشگری |
| کاردانی اقتصاد کار و بهره وری | کاردانی مدیریت بازرگانی |
| کاردانی امور بانکی | کاردانی مدیریت صنعتی |
| کاردانی امور دولتی | کاردانی هتلداری |
رشته هایی که در اکثر استان ها وجود نداشته ولی در چند استان مجاور وجود دارد، به عنوان یک ناحیه بومی تلقی می شود. در جدول زیر لیست رشته های بومی ناحیه ای گروه آزمایشی انسانی ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های ناحیه ای گروه آزمایشی انسانی | |
|---|---|
| آموزش زبان و ادبیات فارسی | زبان و ادبیات عربی |
| حسابداری | زبان و ادبیات فارسی |
| حقوق | مدیریت بازرگانی |
به رشته هایی بومی گفته می شود که در اکثر نواحی وجود نداشته ولی در چند ناحیه مجاور وجود دارد که به آن ها بومی قطبی می گویند. بطور مثال گلستان، گیلان و مازندران یک ناحیه هستند و البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم و مرکزی هم یک ناحیه دیگر هستند که با هم یک قطب را تشکیل داده اند. در جدول زیر لیست رشته های بومی قطبی گروه آزمایشی انسانی ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های قطبی گروه آزمایشی انسانی | |
|---|---|
| اقتصاد | علوم سیاسی |
| تاریخ | فقه و مبانی حقوق اسلامی |
| جامعه شناسی | مدیرت دولتی |
| جغرافیا | مدیریت صنعتی |
| روانشناسی | مشاوره |
| علم اطلاعات و دانش شناسی | |
به رشته هایی که در اکثر قطب های کشور وجود نداشته و تنها در تعدادی از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ارائه می شود، رشته های کشوری گفته می شود. در جدول زیر لیست رشته های کشوری گروه آزمایشی انسانی ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های کشوری گروه آزمایشی انسانی | |
|---|---|
| کارشناسی ارشد پیوسته علوم قضایی | مدیریت امور گمرکی |
| کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و ارشاد | مدیریت بیمه |
| کارشناسی ارشد پیوسته علوم معارف اسلامی و حقوق | مدیریت بیمه اکو |
| آموزش تربیت بدنی | مدیریت فرهنگی و هنری |
| آموزش مشاوره و راهنمایی | مدیریت کسب و کارهای کوچک |
| ادیان و عرفان | مدیریت مالی |
| ادیان و مذاهب | مدیریت و بازرگانی دریایی |
| امنیت اطلاعات | مربیگری عقیدتی |
| امنیت اقتصادی | مردم شناسی |
| امنیت بین الملل | مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات |
| امنیت نرم | مطالعات خانواده |
| ایران شناسی | معارف اسلامی |
| باستان شناسی | معارف اسلامی - تبلیغ و ارتباطات |
| برنامه ریزی اجتماعی و تعاون | معارف اسلامی و اخلاق |
| پژوهشگری امنیت | معارف اسلامی و ادیان |
| تاریخ اسلام | معارف اسلامی و تاریخ |
| تاریخ تمدن ملل اسلامی | معارف اسلامی و علوم تربیتی |
| تربیت مروج سیاسی | معارف اسلامی و علوم قرآنی |
| حفاظت اطلاعات | معارف اسلامی و کلام |
| روابط عمومی | معارف اسلامی |
| روزنامه نگاری | هتلداری |
| زبان شناسی | کاردانی حقوق قضایی |
| زبان و ادبیات ترکی آذری | کاردانی علوم قضایی |
| مددکاری اجتماعی | مدیریت امور بانکی |
داوطلبین گروه انسانی باید پس از شناخت رشته های بومی استانی، ناحیه ای، قطبی و کشوری به منظور قبولی در رشته دلخواه خود انتخاب ها را براساس فاکتورهایی مانند علاقه، هزینه، مسیر و بومی گزینی بچینند.
در رشته‌هایی که بومی گزینی دارند به جز چند رشته پرمتقاضی که در جدول زیر مشخص شده است، 80 درصد ظرفیت مخصوص داوطلبین بومی و 20 درصد مخصوص داوطلبین غیربومی است. اما رشته‌های پرمتقاضی 60 درصد مخصوص داوطلبین بومی و 40 درصد مخصوص غیربومی‌ها است.
| بومی گزینی رشته‌های پرمتقاضی گروه های آزمایشی مختلف | |
|---|---|
| گروه آزمایشی | رشته‌های پرمتقاضی |
| علوم‌تجربی | مهندس برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی صنایع |
| علوم ریاضی و فنی | پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی |
| علوم‌انسانی | حقوق، روانشناسی، حسابداری |
در زیر نحوه گزینش رشته های تحصیلی در دوره های آموزشی مختلف ارائه شده است.
| نحوه گزینش رشته های تحصیلی دوره های آموزشی | |
|---|---|
| نام دوره | نوع گزینش و میزان پذیرش بومی |
| غیرانتفاعی | بومی ناحیه ای - حدود 80% به داوطلبان بومی ناحیه رشته اختصاص دارد. |
| نیمه حضوری | بومی استانی - حدود 80% به داوطلبان بومی استان رشته اختصاص دارد. |
| مجازی | کشوری - گزینش به صورت کشوری است و بومی گزینی انجام نمی شود. |
| پردیس خودگردان و بین الملل | کشوری - گزینش به صورت کشوری است و بومی گزینی انجام نمی شود. |
| دانشگاه پیام نور | حدود 70% از ظرفیت رشته های مراکز یا واحدهای آموزشی دانشگاه پیام نور در هر شهرستان به داوطلبان بومی آن شهرستان و حدود 30% ظرفیت به داوطلبان بومی شهرستان های تحت پوشش مرکز یا واحد پذیرنده تخصیص می یابد. |
نوع بومی گزینی برای رشته های پرطرفدار 60 به 40 است به این نحو که 60 درصد ظرفیت کد رشته محل های هر بوم به داوطلبان بومی اختصاص دارد.
رشته‌هایی که در یک ناحیه وجود دارد گزینش آن‌ها به صورت بومی ناحیه‌ای است. هر چند استان مجاور یک ناحیه بومی را تشکیل می‌دهند.
رشته‌هایی که در یک ناحیه از چند ناحیه مجاور هم وجود دارد، به صورت بومی قطبی دانشجو می‌پذیرند. هر چند ناحیه یک قطب را تشکیل می‌دهند. در کل 5 قطب در کشور داریم.
رشته‌هایی که در یک قطب وجود نداشته باشند دیگر بومی گزینی نیستند و پذیرششان براساس کشوری است. ملاک پذیرش براساس رتبه در سهمیه است و رتبه کشوری مورد سنجش قرار نمی گیرد.
با توجه به اینکه دانشگاه های سراسری، 80 درصد از ظرفیت پذیرش رشته های خود را به داوطلبان بومی اختصاص می دهند شانس قبولی در بوم بیشتر است.
مؤسسه آموزشی فرهنگی گزینهدو برگزارکننده آزمون آزمایشی ویژۀ داوطلبان آزمون سراسری و آزمون‌های استاندارد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دورۀ اول متوسطه و پایه‌های دهم و یازدهم می‌باشد. گزینهدو به‌عنوان یک مؤسسه پیشرو در زمینه خدمات نوین آموزشی، نرم‌افزارهای گوناگونی را جهت بهبود فرآیند آموزش و سنجش برای دانش‌آموزان و مدارس ارائه می‌کند.
مؤسسه آموزشی فرهنگی گزینهدو برگزارکننده آزمون آزمایشی ویژۀ داوطلبان آزمون سراسری و آزمون‌های استاندارد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دورۀ اول متوسطه و پایه‌های دهم و یازدهم می‌باشد. گزینهدو به‌عنوان یک مؤسسه پیشرو در زمینه خدمات نوین آموزشی، نرم‌افزارهای گوناگونی را جهت بهبود فرآیند آموزش و سنجش برای دانش‌آموزان و مدارس ارائه می‌کند.
