داوطلبین در زمان انتخاب رشته باید به رشته‌های بومی دقت کنند. با توجه به اینکه توزیع دانشگاه‌های استان‌های مختلف کشور در گزینش بومی (استانی، ناحیه‌ای، قطبی) قرار دارد به همین دلیل باید نسبت به انتخاب رشته آگاهی کافی داشت تا بتوان شانس قبولی خود را افزایش داد. در این نوشتار لیست رشته‌های بومی استان تجربی ارائه شده است.
با گزینه دو همراه باشید.
آیا بومی گزینی در انتخاب رشته علوم تجربی اهمیت دارد؟
گروه آزمایشی تجربی یکی از پرمتقاضی‌ترین گروه‌های آزمایشی کنکور سراسری است که داوطلبین زیادی هر ساله برای قبولی در رشته‌های تاپ گروه آزمایشی تجربی با همدیگر رقابت می‌کنند. رشته‌های تجربی براساس پراکندگی در دانشگاه‌های سراسر کشور جزء یکی از لیست رشته‌های استانی، ناحیه‌ای، قطبی و یا کشوری هستند. برای مثال رشته پرستاری در مجموعه بومی ناحیه‌ای اما رشته فیزیوتراپی در مجموعه بومی قطبی و رشته اعضای مصنوعی در گزینش کشوری قرار دارد. ما در این نوشتار به تفکیک رشته‌های بومی، ناحیه‌ای، قطبی و کشوری را ارائه کرده‌ایم.
یکی از موضوعاتی که در هنگام انتخاب رشته، داوطلبین را درگیر می‌کند نوع گزینش رشته‌ها و نوع بومی پذیری آن‌ها است.
رشته‌های بومی استانی
رشته‌های بومی استانی به رشته‌هایی گفته می‌شود که در اکثر استان‌ها وجود دارد و یا از نظر کاربردی به متخصصین بومی نیاز دارند. برای مثال: اگر رشته کارشناسی آموزش ابتدایی در یک دانشگاه ظرفیت داشته باشد، 80 نفر از بومی‌های همان استان و 20 نفر از خارج استان پذیرش می‌شود.
- 1. انتخاب رشته دانشگاه فرهنگیان به صورت بومی گزینی استانی انجام می‌شود.
- 2. همه رشته‌های دوره شبانه و نیمه‌حضوری بومی استانی هستند.
- 3. بعضی رشته‌های دوره روزانه مانند پرستاری، علوم آزمایشگاهی، مامایی، هوشبری و… پذیرش بومی استانی دارند.
رشته‌های بومی ناحیه‌ای
رشته‌های بومی ناحیه‌ای به رشته‌هایی گفته می‌شود که در اکثر استان‌ها وجود ندارد و تنها در چند استان توزیع می‌شود. سازمان سنجش چند استان مجاور هم را به‌عنوان یک ناحیه بومی در نظر می‌گیرد. مطابق این تقسیم‌بندی، کشور به 9 ناحیه تقسیم می‌شود.
- 1. .در نظر داشته باشید که همه رشته‌های دانشگاه پیام‌نور و غیرانتفاعی به صورت بومی ناحیه‌ای است.
- 2. بعضی رشته‌های دوره روزانه هم مانند رشته پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی، حسابداری، شیمی، مهندسی بهداشت محیط، تکنولوژی پرتوشناسی و… دارای پذیرش بومی ناحیه‌ای هستند.
در زیر لیست ناحیه‌های کشور را با هم مرور می‌کنیم.
| نواحی کشور | |
|---|---|
| نواحی بومی | استان‌های تابعه |
| ناحیه یک | تهران، البرز، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی |
| ناحیه دو | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل |
| ناحیه سه | اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد |
| ناحیه چهار | سیستان و بلوچستان، کرمان |
| ناحیه پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان |
| ناحیه شش | کردستان، کرمانشاه، همدان |
| ناحیه هفت | ایلام، خوزستان، لرستان |
| ناحیه هشت | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی |
| ناحیه نه | گلستان، مازندران، گیلان |
رشته‌های بومی قطبی
رشته‌های بومی قطبی به رشته‌هایی گفته می‌شود که در اکثر نواحی وجود نداشته؛ ولی در چند ناحیه بومی مجاور که به‌عنوان قطب بومی شناخته می‌شود، موجود است. در کل کشور 5 قطب داریم. در زیر لیست قطب‌های کشور را با هم مرور می‌کنیم.
| قطب های کشور | |
|---|---|
| قطب‌های بومی | استان‌های تابعه |
| قطب یک | تهران، البرز، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی؛ گلستان، گیلان، مازندران |
| قطب دو | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان |
| قطب سه | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه و همدان |
| قطب چهار | اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد، ایلام، خوزستان، لرستان |
| قطب پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان |
رشته‌های کشوری
رشته‌هایی هستند که در اکثر قطب‌های بومی وجود ندارد و تنها در تعدادی از دانشگاه‌ها ارائه می‌شود. برای مثال رشته بینایی‌سنجی فقط در سه استان کشور وجود دارد. در اینجا ملاک تقسیم ظرفیت فقط جمعیت داوطلب‌های هر منطقه است و منطقه‌ای که جمعیت بیشتری دارد، ظرفیت بیشتری برای آن در نظر گرفته شده است که معمولاً هر سال بیشترین ظرفیت برای منطقه 2 است؛ زیرا بیشترین جمعیت را در گروه تجربی دارد؛ بنابراین اینکه داوطلبین ساکن کدام استان باشند، اهمیتی ندارد برای مثال یک داوطلب از خرم‌آباد با یک داوطلب شهر کرج و کرمانشاه همگی منطقه 2 محسوب می‌شوند و شانس قبولی آن‌ها در پذیرش کشوری برابر است.
- 1. پذیرش همه رشته‌های مجازی، پردیس خودگردان و ظرفیت مازاد به صورت کشوری انجام می‌شود.
- 2. بعضی رشته‌های دوره روزانه مانند دکتری پیوسته بیوتکنولوژی، بینایی‌سنجی، شنوایی‌سنجی، علوم تغذیه و…. به صورت پذیرش کشوری است.
لیست تمامی رشته‌های استانی گروه آزمایشی تجربی
لیست رشته‌های استانی گروه آزمایشی تجربی در زیر ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های استانی گروه آزمایشی تجربی | |
|---|---|
| آموزش ابتدایی | آموزش کودکان استثنایی |
| اتاق عمل | پرستاری |
| علوم آزمایشگاهی | مامایی |
| هوشبری | کاردانی آموزش‌وپرورش ابتدایی |
| کاردانی امور اراضی | کاردانی امور بانکی |
| کاردانی امور دولتی | کاردانی امور زراعی و باغی |
| کاردانی امور فرهنگی | کاردانی امور مالی و مالیاتی |
| کاردانی بهداشت حرفه‌ای | کاردانی بهداشت عمومی |
| کاردانی بهداشت محیط | کاردانی بیمه |
| کاردانی تربیت مبلغ قرآن کریم | کاردانی تربیت‌معلم قرآن کریم |
| کاردانی تکنولوژی تولیدات گیاهی | کاردانی تکنولوژی صنایع غذایی |
| کاردانی تکنولوژی محیط‌زیست | کاردانی تکنولوژی مرتع و آبخیزداری |
| کاردانی تکنولوژی مواد غذایی | کاردانی تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی و معطر |
| کاردانی حسابداری | کاردانی خدمات اداری |
| کاردانی دامپزشکی | کاردانی شیمی آزمایشگاهی |
| کاردانی علوم آزمایشگاهی | کاردانی علوم ورزشی |
| کاردانی فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی | کاردانی گردشگری |
| کاردانی مدیریت بازرگانی | کاردانی مدیریت صنعتی |
| کاردانی هتلداری | کاردانی هوشبری |
لیست رشته‌های بومی ناحیه‌ای گروه آزمایشی تجربی
لیست رشته‌های بومی گروه آزمایشی تجربی در زیر ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های ناحیه‌ای گروه آزمایشی تجربی | |
|---|---|
| پزشکی | داروسازی |
| دندانپزشکی | تکنولوژی پرتوشناسی |
| حسابداری | زبان و ادبیات عربی |
| شیمی کاربردی | شیمی محض |
| گیاه‌پزشکی | مدیریت بازرگانی |
| مهندسی بهداشت محیط | |
لیست رشته‌های قطبی گروه آزمایشی تجربی
لیست رشته‌های قطبی گروه آزمایشی تجربی در زیر ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های قطبی گروه آزمایشی تجربی | |
|---|---|
| دکتری عمومی دندانپزشکی | روان‌شناسی |
| علوم و مهندسی صنایع غذایی | فیزیوتراپی |
| مدیریت دولتی | کاردانی تکنسین پروتزهای دندانی |
| اقتصاد | علم اطلاعات و دانش‌شناسی |
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | کتابداری در شاخه پزشکی |
| مدیریت صنعتی | |
لیست رشته‌های کشوری گروه آزمایشی تجربی
لیست رشته‌های کشوری گروه آزمایشی تجربی در زیر ارائه شده است.
| لیست تمامی رشته‌های کشوری گروه آزمایشی تجربی | |
|---|---|
| دکتری پیوسته بیوتکنولوژی | کارشناسی ارشد پیوسته علوم قضایی |
| آموزش زیست‌شناسی | ادیان و مذاهب |
| اقتصاد کشاورزی | امنیت |
| امنیت بین‌الملل | بهداشت عمومی |
| بهداشت و بازرسی گوشت | بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها |
| تاریخ اسلام | ترویج و آموزش کشاورزی پایدار |
| تکنولوژی پزشکی هسته‌ای | زمین‌شناسی |
| زیست‌شناسی دریا | زیست‌شناسی گیاهی |
| شنوایی‌سنجی | ضدتروریسم |
| علوم تربیتی | علوم دامی |
| علوم قرآن و حدیث | علوم و صنایع غذایی |
| علوم و مهندسی جنگل | علوم و مهندسی شیلات |
| علوم ورزشی | فقه و حقوق امامی |
| فقه و حقوق شافعی | فلسفه و عرفان اسلامی |
| فناوری اطلاعات سلامت | فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی |
| گردشگری | مددکاری اجتماعی |
| مدیریت امور گمرکی | مدیریت بیمه اکو |
| مدیریت فرهنگی هنری | مدیریت مالی |
| مربیگری عقیدتی | معارف اسلامی و علوم تربیتی |
| معارف اسلامی | مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار |
| مهندسی صنایع چوب و فرآورده‌های سلولزی | مهندسی طبیعت |
| میکروبیولوژی | حفاظت اطلاعات |
| زیست‌شناسی جانوری | زیست‌شناسی سلولی و مولکولی |
| زیست‌فناوری | شیعه شناسی |
| علوم آزمایشگاهی دامپزشکی | علوم تغذیه |
| علوم فنی امنیت | علوم قضایی |
| علوم و مهندسی باغبانی | علوم و مهندسی خاک |
| علوم و مهندسی محیط‌زیست | فقه و حقوق اسلامی |
| فقه و حقوق حنفی | فلسفه و حکمت اسلامی |
| فناوری اطلاعات و ارتباطات | کاردرمانی |
| گفتاردرمانی | مدیریت امور بانکی |
| مدیریت بیمه | مدیریت خدمات بهداشتی درمانی |
| مدیریت کسب‌وکارهای کوچک | مدیریت و بازرگانی دریایی |
| معارف اسلامی و اخلاق | معارف اسلامی و تاریخ |
| معارف اسلامی و علوم قرانی | معارف اسلامی و مدیریت |
| مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی | مهندسی صنایع مبلمان |
| مهندسی فضای سبز | کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و ارشاد |
| آموزش تربیت‌بدنی | آموزش شیمی |
| اعضای مصنوعی و وسایل کمکی | اقیانوس‌شناسی |
| امنیت اقتصادی | امنیت نرم |
| بهداشت مواد غذایی | بینایی‌سنجی |
| پژوهشگری امنیت | تربیت مروج سیاسی |
| تکنولوژی پرتودرمانی | |
دانش‌آموزان و داوطلبین کنکور سراسری باید براساس فاکتورهایی از نظیر علاقه، مسیر، استعداد و همچنین نوع بومی گزینی، انتخاب رشته هوشمندانه‌ای انجام دهند.
پذیرش رشته‌ها براساس دوره‌های دانشگاهی
پذیرش رشته‌ها براساس دوره‌های دانشگاهی براساس زیر است:
- 1. در دوره روزانه پذیرش فقط به خود رشته بستگی دارد و دارای پذیرش کشوری یا بومی گزینی (استانی، ناحیه‌ای و قطبی) است.
- 2. در دوره‌های غیر روزانه اینکه پذیرش یک رشته به صورت کشوری یا بومی گزینی (استانی، ناحیه‌ای یا قطبی) باشد فقط به نوع دوره بستگی دارد.
- 3. تمامی رشته‌های دانشگاه آزاد، پردیس خودگردان، ظرفیت مازاد، دارای پذیرش کشوری بدون بومی گزینی هستند.
- تمامی رشته‌های دوره شبانه (نوبت دوم) و نیمه‌حضوری دارای پذیرش بومی استانی هستند.
- 4. تمامی رشته‌های پیام‌نور و غیرانتفاعی دارای پذیرش بومی ناحیه‌ای هستند.
ممکن است برای برخی از داوطلبین سؤالاتی در مورد تأثیر سهمیه پذیرش استانی، ناحیه‌ای و قطبی در قبولی انتخاب رشته کنکور پیش آید. برای مثال: اگر یک داوطلب بومی شهر بم استان کرمان رتبه 30 هزار منطقه 3 پرستاری روزانه دانشگاه علوم پزشکی بم قبول شود آیا به این معنی است که از یک شهر دیگر هم می‌توان با همین رتبه در منطقه 3، همین رشته را قبول شد؟
جواب منفی است. زیرا پذیرش بعضی از رشته‌ها و دوره‌ها در کنکور سراسری به صورت بومی گزینی است و داوطلب‌های آن بوم شانس قبولی بیشتری دارند.
ملاک تعیین استان بومی هر داوطلب
ملاک تعیین استان بومی هر داوطلب در زیر ارائه شده است:
- 1. براساس سه سال آخر تحصیلی دوره دانش‌آموزی در هر استانی که باشید، بومی آن استان هستید. اگر هر سال در یک استان تحصیل کرده‌اید و سه سال را در یک استان خاص درس نخوانده‌اید، ملاک بومی بودن استان محل تولد شما است.
- 2. افرادی که سه سال آخر خارج از کشور بودند، بومی استان محل تولدشان در ایران محسوب می‌شوند.
- 3. حال اگر علاوه بر تحصیل، محل تولد آن‌ها نیز خارج از کشور بوده است، بومی استان تهران محسوب می‌شوند.
بومی گزینی در رشته‌های پرمتقاضی چگونه است؟
در رشته‌هایی که بومی گزینی دارند به جز چند رشته پرمتقاضی که در جدول زیر مشخص شده است، 80 درصد ظرفیت مخصوص داوطلبین بومی و 20 درصد مخصوص داوطلبین غیربومی است. اما رشته‌های پرمتقاضی 60 درصد مخصوص داوطلبین بومی و 40 درصد مخصوص غیربومی‌ها است.
| بومی گزینی رشته‌های پرمتقاضی گروه های آزمایشی مختلف | |
|---|---|
| گروه آزمایشی | رشته‌های پرمتقاضی |
| علوم‌تجربی | مهندس برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی صنایع |
| علوم ریاضی و فنی | پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی |
| علوم‌انسانی | حقوق، روان‌شناسی، حسابداری |
پرسش و پاسخ
رشته‌هایی که در اکثر استان‌های کشور وجود دارد و از نظر کاربردی نیاز به متخصصین بومی دارند، گزینش آن‌ها به صورت بومی استانی است.
رشته‌هایی که در یک ناحیه وجود دارد، گزینش آن‌ها به صورت بومی ناحیه‌ای است. هر چند استان مجاور یک ناحیه بومی را تشکیل می‌دهند.
رشته‌هایی که در یک ناحیه از چند ناحیه مجاور هم وجود دارد، به صورت بومی قطبی دانشجو می‌پذیرند. هر چند ناحیه یک قطب را تشکیل می‌دهند. در کل 5 قطب در کشور داریم.
رشته‌هایی که در یک قطب وجود نداشته باشند دیگر بومی گزینی نیستند و پذیرششان براساس کشوری است. ملاک پذیرش براساس رتبه در سهمیه است و رتبه کشوری مورد سنجش قرار نمی گیرد.
انتخاب رشته داروسازی از نوع بومی گزینی ناحیه‌ای است.
در رشته‌های پرطرفدار گروه آزمایشی تجربی نوع بومی گزینی به صورت 60 به 40 است. به این صورت که 60 درصد ظرفیت کد رشته محل‌های هر بوم به داوطلبین بومی اختصاص دارد.
با توجه به اینکه 80 درصد ظرفیت پذیرش رشته‌های بومی به داوطلبین بومی اختصاص دارد، شانس قبولی در بوم بیشتر است.
