رشته مهندسی مواد و متالوژی شاخه‌ای از رشته های مهندسی است که به شناخت و استخراج فلزات و به صورت کلی به فناوری‌های کار با فلزات می پردازد. مواد و متالوژی یک رشته بسیار پرکاربرد و با بازار کار فوق العاده ایده‌آل در ایران و جهان است. با توجه به اهمیت این رشته در این نوشتار با شما همراه هستیم تا به بررسی تاریخچه، دانشگاه های برتر، نمونه کارنامه قبولی، بازار کار، گرایش ها، کاربرد، و شرایط ادامه تحصیل در رشته مهندسی مواد و متالوژی در ایران و جهان بپردازیم.
رشته مواد و متالوژی هنر به کار گیری روابط ریاضی برای نرم کردن فلزات و استفاده از آنها در صنایع مختلف است. توانایی کار کردن با فلزات و ترکیبات مختلف آنها و امکان حل مسائل پیچیده ریاضی از پیش نیازهای اصلی برای ورود به رشته مهندسی مواد و متالوژی هستند.
تاریخچه رشته مهندسی مواد و متالوژی را باید به زمان پیدایش فلزات در زندگی انسان نسبت بدهیم. قدیمی ترین فلزی که در جامعه انسانی کشف و مورد استفاده قرار گرفته مس است. برای اولین بار مردمانی از کشور سوئیس تقریباً ۶ هزار سال قبل از میلاد مسیح از مس برای ساختن سکه استفاده کردند. بین النهرین و مصر نیز تمدن های بعدی بودند که به ترتیب ۴۵۰۰ و 4000 سال قبل از میلاد مسیح از مس در زندگی خود استفاده کردند. نکته جالب درباره تاریخچه فلزات در زندگی بشر این است که در قرن های مختلف در کشور های مختلف از فلزات استفاده شده است.
شایعات بسیار زیادی درباره نحوه استفاده از فلزات با استفاده از علم مواد و متالوژی در زندگی بشر وجود دارد. قوی‌ترین شایع در این باره پیدایش اتفاقی فلز مس و سپس استفاده از آن برای تولید سکه است. در آن زمان با استفاده از آهن گداخته، مس ذوب شده و در قالب هایی برای تولید سکه استفاده شد. بعدها استفاده از فلز برای تولید سلاح و افزار جنگی به اوج خود رسید متخصصین ذوب فلز در کشورهای مختلف ایده‌ها و ابتکارات جدیدی برای این منظور ارائه دادند. کم کم استفاده از فلز برای تولید ظروف غذا و وسایل تزییناتی نیز در دستور کار پادشاهان بزرگ کشورهای مختلف قرار گرفت.
با گسترش پیدایش معادن فلزات مختلف در سرتاسر جهان کم کم علم مواد و متالوژی پا به زندگی بشر گذاشت. قدمت آموزش رشته مواد و متالوژی نیز نه به شکل کنونی بلکه به شکل سنتی به قرن های بسیار دور برمی‌گردد.
برای آمادگی بیشتر در کنکور می توانید در آزمون های استاندارد گزینه دو شرکت کنید : آزمون های آزمایشی گزینه دو
رشته مواد و متالوژی علمی برای شناخت هر چه بهتر فلزات و استفاده از فناوری های مختلف برای پردازش و آنالیز آنها است. دانش تفکیک مواد معدنی از سنگ معدن استخراج شده از معادن مختلف، ذوب و تصفیه آن ها و تولید محصولات مختلف همگی به رشته مواد و متالوژی برمی‌گردد. واژه متالوژی ریشه یونانی دارد اما از زبان فرانسه وارد زبان فارسی شده و به نوعی اشاره به فلز شناسی و کار با فلزات دارد. صنعت ریخته گری را می توان اصلی ترین نمود ظاهری رشته مواد و متالوژی در زندگی بشر در نظر گرفته سابقه آن به بیش از ۶ تا ۷ هزار سال قبل برمی‌گردد.
مهندسی مواد و متالوژی یک رشته فنی مهندسی است که در کنکور سراسری ریاضی قرار می گیرد. علاقه مندان برای حضور در این رشته می بایست در آزمون کنکور سراسری ریاضی نمره مناسب کسب کرده و سپس در مرحله انتخاب رشته آن را در اولویت خود قرار دهند. مجموعه کارشناسی رشته مهندسی مواد و متالوژی در دانشگاه های ایران در 4 سال تحصیلی یا 8 نیمسال تحصیلی ارائه می شود. دانشجویان می بایست در طول 4 سال تحصیلی واحد های مختلفی در گروه بندی های عمومی، پایه، اصلی، تخصصی و اختیاری را پشت سر بگذارند. ظرفیت پذیرش در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی مواد و متالوژی در ایران مناسب است. این رشته بازار کار مناسبی هم دارد و فارغ التحصیلان در نهایت علاوه بر امکان حضور در کارهای دولتی و کارمندی می توانند وارد شرکت های خصوصی شده و یا پروژه های شخصی پیش ببرند. امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز برای علاقه مندان به این رشته در دانشگاه های کشور ما وجود خواهد داشت.
درباره تاریخچه فلزات در جهان، که پایه اصلی رشته مهندسی مواد و متالوژی است، صحبت کردیم. رشته مهندسی مواد و متالوژی در ایران نیز سابقه بسیار طولانی از این نظر دارد. اشیا به جا مانده که در اکتشافات مختلف در شهرهای مختلف ایران کشف می شود، نشان از قدمت بسیار زیاد استفاده از فوت و فن ریخته گری و کار با فلزات در ایران باستان دارد. حتی اطلاعاتی وجود دارد که رسیدن به شیوه حفر قنات در میان مردمان قدیم ایران به دلیل دنبال کردن رگه های فلز بوده است. در حفاری های صورت گرفته، معادن فلز مربوط به دوره هخامنشیان نیز در ایران کشف شده و این موضوع نشان از این دارد که قدمت فلزکاری در ایران نیز هم رده با تاریخ ریخته گری در جهان است. معادن سنگ مس نیشابور و خراسان و همچنین معادن سنگ مس زنجان قدیمی ترین معادن به شکل امروزی در ایران هستند که در قرن چهارم هجری پایه گذاری شده‌اند.
البته برخلاف معادن مس و ریخته گری، خود رشته مهندسی مواد و متالوژی به عنوان یک رشته آموزشی در دانشگاه های کشور ما سابقه خیلی طولانی ندارد و در همین سده گذشته وارد دانشگاه های کشور شده است. حتی بسیاری از دانشکده های فنی مهندسی قدیمی ایران نیز از سال ۱۳۷۵ شرایط تحصیل دانشجویان در این رشته را فراهم کرده‌اند.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
شرایط پذیرش در رشته مهندسی مواد و متالوژی از دو جنبه قابل بررسی است. اول اینکه به صورت کلی رشته های فنی مهندسی که مواد و متالوژی نیز یکی از آنها است از جمله رشته های پرطرفدار و محبوب در کنکور سراسری ریاضی محسوب می‌شود و علاقه‌مندان زیادی هر ساله برای ورود به این رشته ها اقدام می نمایند. از این رو رقابت قابل توجهی برای ورود به این رشته وجود دارد و علاقه مندان می بایست تلاش خود را برای کسب نمرات بالاتر در کنکور سراسری ریاضی داشته باشند.
اما در جنبه دوم که به میزان ظرفیت دانشگاه های کشور در رشته مهندسی مواد و متالوژی برمی‌گردد شاهد شرایط خوبی برای پذیرش در این رشته هستیم. تقریباً اکثر دانشکده های فنی مهندسی در سرتاسر کشور امکان پذیرش در رشته مهندسی مواد و متالوژی را برای علاقمندان فراهم کرده‌اند.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
برای اینکه شناخت بیشتر و بهتری نسبت به رشته مواد و متالوژی در دانشگاه های کشور پیدا کنید لازم دانستیم تا دانشگاه های برتر این رشته را نیز به شما معرفی نماییم. البته که ورود به تمام دانشگاه های دولتی در رشته مهندسی مواد و متالوژی می‌تواند سطح دانش قابل توجهی را برای علاقه مندان به این رشته ایجاد کرده و مهارت های لازم برای ورود به بازار کار را در بهترین کیفیت برای شما فراهم آورد. اما برخی از دانشگاه ها محبوبیت بیشتری برای علاقه مندان به رشته های فنی مهندسی مانند رشته مهندسی مواد و متالوژی دارند. از جمله دانشگاه های برتر رشته مهندسی مواد و متالوژی می‌توان به دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علم و صنعت ایران اشاره کرد.
در این بخش این دو نمونه کارنامه قبولی در رشته مهندسی مواد و متالوژی در کنکور سراسری ریاضی را با شما در میان می گذاریم. البته لازم به یادآوری است که این شرایط قبولی در رشته مهندسی مواد و متالوژی هر ساله با تغییراتی روبرو می شود. با توجه به میزان علاقه مندی کاربران به این رشته و محبوبیت آن در زمان انتخاب رشته و همچنین میزان ظرفیت اعلام شده از سوی دانشگاه های مختلف کشور شرایط قبولی در این رشته تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. اما با این حال با مشاهده کارنامه قبولی در رشته مهندسی مواد و متالوژی تا حدی می توانید با شرایط و درصد های افراد قبول شده در این رشته در دانشگاه های مختلف آشنا شده و برنامه ریزی های دقیق تر و بهتری را نیز برای خود انجام دهید.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نمونه کارنامه کنکوری ها
برای شناخت هر چه بهتر رشته مهندسی مواد و متالوژی لازم است واحدهای درسی این رشته را در مقطع کارشناسی در دانشگاه با شما در میان بگذاریم. واحد های درسی رشته مهندسی مواد و متالوژی در دسته بندی های مختلفی در مقطع کارشناسی در دانشکده های فنی مهندسی ارائه می شود که هر کدام از این دسته بندی ها اهمیت و جایگاه خاص خود را دارند. دقت داشته باشید که واحد های درسی رشته مهندسی مواد و متالوژی هر چند سال یکبار توسط مجموعه‌ای از اساتید به نام این رشته در دانشگاه های کشور مورد بازنگری قرار گرفته و برای پیشبرد هرچه بهتر اهداف مهندسی مواد و متالوژی مصوب می‌شود. در ادامه سعی داریم آخرین مصوبه شورای عالی برنامه ریزی آموزشی کشور که به همراه اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است سر فصل دروس این رشته را در دسته بندی های مختلف شما معرفی نماییم. این مصوبه مربوط به تاریخ ۱۱ مرداد سال ۱۳۹۶ است.
در جدول زیر می توانید تقسیم بندی واحدهای درسی رشته مهندسی مواد و متالوژی در مقطع کارشناسی را در دانشگاه های فنی مهندسی کشور مشاهده کنید.
نوع درس | تعداد واحد | ||
|---|---|---|---|
تفکیک نوع واحدهای درسی رشته مهندسی مواد و متالوژی | |||
دروس عمومی | 20 واحد | ||
دروس پایه | 27 واحد | ||
دروس اصلی | 58 واحد | ||
دروس تخصصی | 20 واحد | ||
اختیاری | 15 واحد | ||
جمع | 140 واحد | ||
همانطور که ملاحظه می‌کنید دانشجویان می‌بایست ۱۴۰ واحد درسی را در طول 4 سال تحصیلی و در 8 نیمسال تحصیلی مجزا پشت سر بگذرانند. دروس عمومی، پایه، اصلی و تخصصی بدون گرایش و برای تمام گرایش های رشته مهندسی مواد و متالوژی یکسان است و در عوض یک بسته اختیاری که دانشجویان می بایست ۱۵ واحد از آن را انتخاب نمایند برای گرایش های مختلف این رشته اعلام شده است. در ادامه به معرفی تک تک دروس برنامه کارشناسی مهندسی مواد و متالوژی می‌پردازیم.
اولین دسته از دروس برنامه کارشناسی مهندسی مواد و متالورژی که باید آن را به شما معرفی کنیم دروس عمومی هستند. طبق جدولی که در بالا برای شما نمایش دادیم دانشجویان می بایست ۲۰ واحد عمومی را در طول 4 سال تحصیلی در مقطع کارشناسی برای این رشته بگذرانند. شایان ذکر است که دروس عمومی در نظر گرفته شده برای رشته مهندسی مواد و متالوژی مشترک با سایر رشته ها بوده و از سوی گروه عمومی و گروه معارف اعلام می گردد. در واقع این دروس، دروس عمومی هستند که به تخصص های مربوط به این رشته ارتباطی نداشته و بیشتر به مسائل عمومی جامعه ما مربوط می‌شوند.
در جدول زیر می توانید دروس عمومی رشته مهندسی مواد و متالوژی را در مقطع کارشناسی پیوسته مشاهده کنید.
بسته درسی | نام درس | تعداد واحد | |
|---|---|---|---|
دروس عمومی مشترک مقطع کارشناسی | |||
مباتی نظری اسلام | اندیشه اسلامی 1 | 2 واحد | |
اندیشه اسلامی 2 | 2 واحد | ||
انسان در اسلام | 2 واحد | ||
حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام | 2 واحد | ||
اخلاق اسلامی | فلسفه اخلاق | 2 واحد | |
اخلاق اسلامی | 2 واحد | ||
آیین زندگی | 2 واحد | ||
عرفان عملی اسلامی | 2 واحد | ||
انقلاب اسلامی | انقلاب اسلامی ایران | 2 واحد | |
آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | 2 واحد | ||
اندیشه سیاسی امام خمینی | 2 واحد | ||
تاریخ و تمدن اسلامی | تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی | 2 واحد | |
تاریخ تحلیلی صدر اسلام | 2 واحد | ||
تاریخ امامت | 2 واحد | ||
آشنایی با منابع اسلامی | تفسیر موضوعی قرآن | 2 واحد | |
تفسیر موضوعی نهج البلاغه | 2 واحد | ||
الزامی | فارسی عمومی | 3 واحد | |
زبان عمومی | 3 واحد | ||
تربیت بدنی | 1 واحد | ||
ورزش 1 | 1 واحد | ||
دانش خانواده و جمعیت | 2 واحد | ||
لازم به توضیح است که پاس کردن ۲۰ واحد عمومی در نظر گرفته شده برای رشته مهندسی مواد و متالوژی بایستی تحت قوانین زیر انجام پذیرد:
برای این رشته در دروس عمومی، 8 واحد اجباری در نظر گرفته شده که با جمع با دروس عمومی بالا، کل دروس عمومی برای رشته مهندسی مواد و متالوژی در دوره کارشناسی پیوسته ۲۰ واحد خواهد شد.
دروس پایه رشته مهندسی مواد و متالوژی که برای تمام گرایش های رشته یکسان هستند بیشتر دروسی هستند که آمادگی دانشجویان برای ورود به این رشته را فراهم می آورند. در واقع بعد از سپری کردن دوره دبیرستان لازم است و ذهنیت اولیه متقاضیان برای ورود به یک رشته فنی مهندسی آماده شود که دروس پایه می توانند این وظیفه را به خوبی انجام دهند.
در جدول زیر می توانید دروس پایه و اصلی برنامه آموزشی دوره کارشناسی پیوسته رشته مهندسی مواد و متالوژی را مشاهده کنید:
| دروس پایه رشته مهندسی مواد و متالوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | ریاضی عمومی (1) | 3 |
| 2 | ریاضی عمومی (2) | 3 |
| 3 | معادلات دیفرانسیل | 3 |
| 4 | محاسبات عددی | 2 |
| 5 | برنامه نویسی کامپیوتر | 3 |
| 6 | فیزیک عمومی (1) | 3 |
| 7 | آزمایشگاه فیزیک عمومی (1) | 1 |
| 8 | فیزیک عمومی (2) | 3 |
| 9 | آزمایشگاه فیزیک عمومی (2) | 1 |
| 10 | شیمی عمومی | 3 |
| 11 | آزمایشگاه شیمی عمومی | 1 |
| 12 | کارگاه عمومی | 1 |
| مجموع واحدها | 23 واحد | |
لازم به توضیح است که دروس پایه از همان ترم نخست ورود به دانشگاه در دستور کار ارائه واحدهای درسی دانشکده های فنی مهندسی قرار گرفته و دانشجویان می‌بایست از همان ابتدا برنامه مشخصی برای پاس کردن این دروس داشته باشند. دقت داشته باشید که قوانین مشخصی نیز برای دروس پایه در دانشکده های فنی مهندسی در نظر گرفته می شود که از مهم‌ترین آنها می توان به قوانین پیش نیاز و هم نیاز اشاره کرد. از این گذشته دروس پایه ممکن است به عنوان پیش نیاز برای دروس اصلی و تخصصی این رشته نیز در نظر گرفته شوند. از این رو برای اینکه چالشی برای پاس کردن تمام ۱۴۰ واحد در 8 نیمسال تحصیلی نداشته باشید لازم است تا از همان ترم نخست پاس کردن دروس پایه را در دستور کار خود قرار دهید. همچنین لازم به توضیح است که از میان ۲۷ واحد درسی در نظر گرفته شده به عنوان دروس پایه مهندسی مواد و متالوژی ۲۳ واحد نظری و ۴ واحد عملی و کارگاهی هستند.
مجموعه دروس اصلی رشته مواد و متالوژی یک گام از دروس پایه فراتر رفته و مهارت ها و توانمندی های لازم برای فارغ التحصیلان این رشته را پایه گذاری می نمایند. دروس اصلی برای تمام رشته های مهندسی اهمیت بسیار زیادی دارد و مهندسی مواد و متالوژی نیز از این امر مستثنی نخواهد بود. در جدول زیر می توانید دروس اصلی رشته مهندسی مواد و متالوژی در دوره کارشناسی پیوسته را مشاهده کنید:
| دروس اصلی رشته مهندسی مواد و متالوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | واحد |
| 1 | استاتیک | 3 |
| 2 | مقاومت مصالح | 3 |
| 3 | مبانی مهندسی برق | 3 |
| 4 | ریاضیات مهندسی | 3 |
| 5 | اصول نقشه کشی صنعتی | 1 |
| 6 | آشنایی با مهندسی مواد و متالوژی | 1 |
| 7 | بلور شناسی و پراش پرتو ایکس | 3 |
| 8 | پدیده های انتقال | 3 |
| 9 | شیمی فیزیک مواد | 3 |
| 10 | ترمودینامیک مواد | 3 |
| 11 | متالوژی فیزیکی 1 | 3 |
| 12 | متالوژی فیزیکی2 | 3 |
| 13 | آزمایشگاه متالوگرافی | 1 |
| 14 | انجماد فلزات | 2 |
| 15 | خواص مکانیکی مواد 1 | 3 |
| 16 | آزمایشگاه خواص مکانیکی مواد | 1 |
| 17 | شیمی مواد | 3 |
| 18 | فیزیک مواد | 2 |
| 19 | سینتیک مواد | 3 |
| 20 | الکتروشیمی و خوردگی | 3 |
| 21 | روش های شناسایی و آنالیز مواد | 3 |
| 22 | کارآموزی | 2 |
| 23 | پروژه کارشناسی | 2 |
| مجموع | 57 | |
همانطور که در جدول بالا مشاهده می کنید از میان ۵۷ واحد درسی در نظر گرفته شده به عنوان دروس اصلی رشته مهندسی مواد و متالوژی ۵۰ واحد دروس نظری و ۷ واحد نیز دروس عملی هستند. از مهم ترین دروس اصلی این رشته نیز می‌توان به ریاضیات مهندسی، پدیده های انتقال، بلورشناسی و پراش پرتوی ایکس، ترمودینامیک مواد، شیمی فیزیک مواد، خواص مکانیکی مواد، الکتروشیمی و خوردگی و همچنین سینتیک مواد اشاره نمود. قوانین پیش نیاز و هم‌نیاز در نظر گرفته شده برای دروس اصلی رشته مهندسی مواد و متالوژی نیز بایستی در نظر گرفته شود.
دسته سوم دروس تخصصی مهندسی مواد و متالوژی هستند. اصلی ترین بخش برای ایجاد توانمندی ها و مهارت های لازم در دانش آموختگان این رشته با استفاده از دروس تخصصی صورت می پذیرد. با توجه به اینکه درک هر چه بهتر دروس تخصصی می تواند مهارت ها و توانمندی های دانشجویان را افزایش داده و از این گذشته شرایط بهتری در بازار کار نیز برای آنها به وجود آورد از این رو توصیه می کنیم که حتماً دروس تخصصی این رشته را با دقت بسیار زیاد پشت سر بگذارید. در جدول زیر می توانید لیست دروس تخصصی رشته مهندسی مواد و متالوژی را برای تمام گرایش ها مشاهده کنید.
| دروس تخصصی رشته مهندسی مواد و متالوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | اصول تولید فلزات 1 | 3 |
| 2 | آشنایی با فرایندهای ساخت | 3 |
| 3 | مواد پیشرفته | 3 |
| 4 | عملیات حرارتی | 2 |
| 5 | اصول شکل دهی مواد | 3 |
| 6 | ریخته گری | 3 |
| 7 | جوشکاری و اتصال مواد | 3 |
| 8 | طراحی و انتخاب مواد مهندسی | 3 |
| 9 | بازیافت مواد فلزی | 2 |
| 10 | کارگاه محاسبات مهندسی | 1 |
| 11 | آزمایشگاه روش های شناسایی و آنالیز مواد | 1 |
| 12 | آزمایشگاه خوردگی و پوشش دادن | 1 |
| مجموع واحدها | 28 واحد | |
همانطور که مشاهده می کنید از میان ۲۸ واحد در نظر گرفته شده به عنوان دروس تخصصی مهندسی مواد و متالوژی ۲۵ واحد نظری و 3 واحد نیز به صورت عملی و کارگاهی ارائه می شوند. دانشجویان می بایست حداقل ۲۰ واحد درسی را از میان دروس تخصصی این رشته در طول ۸ نیمسال تحصیلی پاس کنند. همچنین اخذ و پشت سر گذاشتن دروس ردیف ۱ و ۲ برای تمام گرایش ها الزامی است. تمام دروس تخصصی در نظر گرفته شده برای این رشته نیز اهمیت بسیار بالایی دارند.
دروس اختیاری گرایش تولید و سنتز در واقع تکمیل کننده معلومات و دانش های درس تخصصی این رشته هستند و دانشجویان می بایست حداقل ۱۵ واحد را نیز به عنوان اختیاری از میان این دروس پشت سر بگذارند. در جدول زیر می توانید لیست دروس اختیاری گرایش تولید و سنتز در رشته مهندسی مواد و متالوژی را مشاهده کنید.
| دروس اختیاری گرایش تولید و سنتز | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | اصول تولید فلزات 2 | 3 |
| 2 | تولید فلزات غیرآهنی | 3 |
| 3 | تولید آهن و فولاد | 3 |
| 4 | توسعه پایدار در فلزات | 3 |
| 5 | کنترل فرایند | 3 |
| 6 | سنتز مواد در انرژی های نوین | 2 |
| 7 | فرایندهای زیستی در مهندسی متالوژی | 2 |
| 8 | آزمایشگاه تولید فلزات | 1 |
| 9 | زبان تخصصی | 2 |
| 10 | مدیریت و اقتصاد مهندسی | 2 |
| 11 | روش تحقیق و گزارش نویسی | 2 |
| مجموع واحد ها | 24 واحد | |
دقت داشته باشید که هر کدام از دانشکده های فنی و مهندسی قوانین و شرایط خاصی برای ارائه دروس داشته و ممکن است در یک دانشکده تمامی دروس ارائه نشود. دانشجویان می‌بایست از میانه دروس تخصصی باقی مانده در جدول دروس تخصصی و لیست دروس اختیاری جمع ۱۵ واحد را به اختیار انتخاب کرده و اخذ کنند. البته انتخاب درس آزمایشگاه تولید فلزات برای این گرایش الزامی خواهد بود. همچنین بنا به قوانین دانشکده امکان اخذ یک دست با آزمایشگاه از میان دروس اختیاری سایر گرایش های مهندسی مواد و متالوژی نیز برای دانشجویان امکان پذیر خواهد بود. در بسته دروس اختیاری گرایش تولید و سنتز جمعاً ۲۴ واحد درسی ارائه شده است.
دانشجویان گرایش فرآیندهای ساخت نیز می بایست از میان لیست دروس اختیاری ارائه شده برای این گرایش ۱۵ واحد درسی را به انتخاب پشت سر بگذرانند. در جدول زیر می توانید لیست دروس اختیاری گرایش فرآیندهای ساخت را در رشته مهندسی مواد و متالورژی مشاهده کنید.
| دروس اختیاری گرایش فرایندهای ساخت | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | مهندسی سطح و پوشش ها | 3 |
| 2 | مهندسی پودر | 2 |
| 3 | خواص مکانیکی مواد 2 | 3 |
| 4 | بررسی های غیرمخرب | 2 |
| 5 | مواد مرکب و سلولی | 3 |
| 6 | آزمایشگاه شکل دهی مواد و پودر | 1 |
| 7 | آزمایشگاه عملیات حرارتی | 1 |
| 8 | آزمایشگاه اتصال مواد و بررسی های غیرمخرب | 1 |
| 9 | زبان تخصصی | 2 |
| 10 | مدیریت و اقتصاد مهندسی | 2 |
| 11 | روش تحقیق و گزارش نویسی | 2 |
| 12 | آزمایشگاه انجماد و ریخته گری | 1 |
| مجموع واحد ها | 23 واحد | |
طبق قوانین انتخاب ۱۵ واحد درسی از میان دروس اختیاری در نظر گرفته شده برای گرایش فرآیندهای ساخت و همچنین باقی‌مانده‌ی دروس تخصصی مهندسی مواد و متالوژی برای دانشجویان الزامی است. از میان دروس آزمایشگاه ارائه شده به عنوان دروس اختیاری فرآیندهای ساختی حداقل دو واحد بایستی به صورت الزامی اخذ شود. همچنین دانشجویان می توانند یک واحد درسی همراه با آزمایشگاه را از میانه دروس اختیاری سایر گرایش ها نیز انتخاب نموده و پشت سر بگذرانند.
نوبت به معرفی دروس اختیاری گرایش مهندسی و علم مواد به عنوان آخرین گرایش این رشته می رسد. در جدول زیر می توان لیست دروس اختیاری گرایش مهندسی و علم مواد را به تفکیک تعداد واحد ها مشاهده کنید.
| دروس اختیاری گرایش مهندسی و علم مواد | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | مهندسی و علم مواد محاسباتی | 3 |
| 2 | اصول مهندسی پلیمر | 3 |
| 3 | اصول مهندسی سرامیک | 3 |
| 4 | بایومواد | 2 |
| 5 | فیزیک مدرن در مهندسی | 3 |
| 6 | نانو مواد | 2 |
| 7 | آزمایشگاه شیمی مواد | 1 |
| 8 | مدیریت و اقتصاد مهندسی | 2 |
| 9 | روش تحقیق و گزارش نویسی | 2 |
| 10 | زبان تخصصی | 2 |
| مجموع واحد ها | 23 واحد | |
از میان ۲۳ واحد در نظر گرفته شده به عنوان دروس اختیاری گرایش مهندسی و علم مواد ۲۲ واحد نظری و یک واحد آزمایشگاهی است. دانشجویان می بایست از میان ۲۳ دروس اختیاری و باقی مانده دروس تخصصی مهندسی مواد و متالوژی جمعه۱۵ واحد آن نیز به لیست واحدهای اخذ شده خود در مقطع کارشناسی اضافه نمایند. همچنین اخذ یک واحد آزمایشگاه ارائه شده در لیست دروس اختیاری مهندسی و علم مواد برای دانشجویان الزامی خواهد بود. امکان اخذ یک درس همراه با آزمایشگاه از میان دروس اختیاری سایر گرایش ها نیز برای دانشجویان گرایش مهندسی و علم مواد امکان پذیر است.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نرم افزار تخمین رتبه کنکور
نوبت به معرفی گرایش های رشته مهندسی مواد و متالوژی در مقطع کارشناسی می رسد. دقت داشته باشید که بسیاری از رشته های مهندسی در مقطع کارشناسی هیچ گرایشی نداشتند اما طبق آخرین بازنگری صورت گرفته از سوی شورای عالی برنامه ریزی آموزشی که به تصویر به جمعی از اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز در مرداد ماه سال ۱۳۹۶ رسیده است، برای رشته مهندسی مواد و متالوژی گرایش های در مقطع کارشناسی در نظر گرفته می شود. معرفی گرایش های رشته مواد و متالوژی از این جهت اهمیت دارد که در زمان انتخاب رشته حتماً باید به این موضوع دقت کافی داشته باشید و دست روی گرایش مورد نظر خود بگذارید. از این گذشته به ظرفیت اعلام شده از سوی دانشگاه های مختلفی نیز به‌صورت گرایش به گرایش دقت کنید. ممکن است برخی از دانشگاه ها تمام گرایش های رشته مهندسی مواد و متالوژی را در مقطع کارشناسی ارائه نکنند. در ادامه 3 گرایش مختلف این رشته را در مقطع کارشناسی برای شما معرفی می کنیم.
گرایش تولید و سنتز در واقع علم فرآیندهای تولید مواد است. همانطور که می دانید موادی که در صنعت در اختیار صنعت ایران قرار می‌گیرد همگی به صورت خام است. فلزات استخراج شده محمد آهن یا مس، آلومینیوم یا روی، سرب، نیکل، کبالت و حتی طلا و نقره به صورت خام از معادن مختلف استخراج می شود و برای اینکه بتوان از آنها در صنایع مختلف استفاده کرد نیاز به ترکیب آلیاژ های مختلف خواهد بود. در گرایش تولید و سنتز در واقع دانش آموختگان به توانایی و مهارت های لازم به تولید مواد از روی مواد استخراج شده می رسند. داشتن دانش شیمی معدنی و آلی قدرتمند و تسلط به اصول ترمودینامیک و سینتیک و همچنین پدیده های انتقال از جمله مهم‌ترین علومی هستند که در این گرایش مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
به دست آوردن آلیاژ ها با ویژگی ها و کاربرد های مختلف حاصل فعالیت و مهارت های دانش آموختگان گرایش تولید و سنتز در رشته مهندسی مواد و متالوژی خواهد بود. اگر در هر صنعتی صحبت از تولید انواع آلیاژ ها و یا سوپر آلیاژها و کامپوزیت ها می شود در واقع این توانایی ها و مهارت های فارغ التحصیلان گرایش تولید و سنتز است.
دومین گرایش از گرایش های رشته مهندسی مواد و متالوژی فرآیندهای ساخت است. برای اینکه یک آلیاژ از مرحله استخراج به تولید برسد فرآیندهای مختلفی لازم است و ماشین آلات مختلفی نیز در این فرایند ها مورد استفاده قرار می گیرد. در گرایش فرآیندهای ساخت در واقع دانش آموختگان به این توانایی و مهارت می رسند تا بتوانند از ماشین آلات حرفه ای و مهندسی برای ساخت انواع محصولات استفاده نمایند. البته در شرایط فعلی این گرایش از مهندسی مواد و متالوژی بسیار پیشرفته تر شده و فارغ التحصیلان با ایده های جدید به دنبال ساخت مواردی مانند باتری ها و سلول های خورشیدی و حتی چاپ قطعات فلزی به صورت سه بعدی نیز رفته اند. علم و دانش کار با انواع ماشین آلات در علم مواد و متالوژی در این گرایش آموخته می شود. اگر به فرایند ساخت قطعات و ماشین های مهندسی علاقه دارید، گرایش فرآیندهای ساخت می تواند انتخاب خوبی برای شما باشد.
در گرایش مهندسی و علم مواد که به عنوان یک رشته مادر در میان انواع رشته های مهندسی محسوب می‌شود، فارغ التحصیلان به توانایی ها و مهارت های لازم برای کار با فلزات آهنی و غیر آهنی و همچنین آلیاژ سازی می رسند. تمام مسائل مربوط به صنایع ریخته گری و شکل دهی فلزات ساخت و تولید در صنایع پوشش دهی و حفاظت فلزات و همچنین صنایع تولید کامپوزیت و مواد الکترونیک و ماشین سازی همگی به گرایش مهندسی و علم مواد مربوط می شود. در چند سال اخیر صنایع جدیدتری مانند نانو مواد و با مواد نیز به مسائل مربوط به این گرایش اضافه شده‌اند.
بازار کار رشته مهندسی مواد و متالوژی نسبت به سایر رشته های مهندسی در کشور ما وضعیت بهتری دارد. با توجه به اینکه در کشور ما کارخانجات و صنایع تعریف شده در این حوزه بسیار زیاد هستند، دانش آموختگان این رشته نیز می توانند بازار کار گسترده را برای خود متصور باشند. بسته به اینکه در کدام یک از گرایش های رشته مهندسی مواد و متالوژی تحصیل کرده باشید امکان حضور در صنایع مختلفی اعم از صنایع انرژی، هوافضا، تکنولوژی پزشکی، هسته‌ای و حتی نظامی را خواهید داشت می توانید در تمام کارخانجات تعریف شده برای هر یک از این صنایع نیز وارد فرصت‌های شغلی مختلف شوید. شایان ذکر است که در هر یک از این صنایع نیز فرصت های شغلی مختلفی برای بازار کار رشته مهندسی مواد و متالوژی وجود دارد و از این رو بسته به مهارت و علایق مهندسین نداشته می توانند شرایط ایرانی را برای خود متصور باشند.
همچنین در کنار شرایط ورود به صنایع مختلف به عنوان بازار کار رشته مهندسی مواد و متالوژی امکان حضور در ادارات دولتی و وزارتخانه های مربوط به این رشته نیز برای فارغ التحصیلان وجود دارد. هر ساله تعداد بسیار زیادی از دانش آموختگان این رشته بعد از شرکت در آزمون سراسری استخدامی کل کشور در ادارات و سازمان های مختلف وارد بازار کار شده و می‌تواند از مهارت ها و دانسته های خود در دوران تحصیل در این حوزه استفاده نمایند. دانش آموختگان این رشته همچنین می توانند در دو حوزه نظارت و اجرا به صورت جداگانه نیز وارد بازار کار شده و امکان رسیدن به درآمدهای قابل توجه در این بخش ها برای آنها وجود دارد.
در بحث کاربرد های رشته مهندسی مواد و متالوژی نیز می توانیم و موضوعات و صنایع مختلفی را برای شما صحبت کنیم. مواد و متالوژی از آن دسته از رشته هایی است که در صنایع مختلف و در بخش‌های مختلف اقتصادی می توان از مهارت ها و توانایی های دانش آموختگان استفاده کرد. این رشته به عنوان یک رشته پرکاربرد محسوب می شود. ارائه خدمات حرفه ای آموزش در بهترین دانشگاه های کشور از جهت تربیت مهندسین توانا و ماهر در زمینه های مرتبط با مهندسی مواد و متالوژی را می‌توان اصلی ترین کاربرد تعریف این رشته در دانشگاه ها در نظر گرفت. همچنین ارائه برنامه های آموزشی در دانشگاه های کشور باعث ارتقاء سطح علمی حوزه مواد و متالوژی نیز شده و باعث می شود تا متخصصین به روز و ایده پرداز در کشور ما فعالیت های مربوط به این رشته را در دست بگیرند.
مهندسی و فارغ التحصیلان این رشته توانایی های قابل توجهی در زمینه تجزیه و تحلیل داده ها و طراحی انتخاب مواد مناسب برای ساخت و تولید در صنایع مختلف داشته و می‌توانند از این مهارت های خود برای ارتقای سطح کیفیت تولید در کارخانجات و صنایع مختلف استفاده نمایند. مواد و متالوژی پر از مسائل و پیچیدگی های مختلف است که حل کردن هر یک از این مسائل برای یک صنعت می‌تواند تبدیل به برگ برنده در تجارت و بازاریابی شود و مهندسی مواد و متالوژی مهارت های لازم برای حل کردن مسائل و پیچیدگی ها را برای کارخانجات مختلف به دست می آورند. انتخاب ترکیبات مناسب در بحث تولید اهمیت بسیار زیادی پیدا می کند. همین کاربرد ویژه مهندسی مواد و متالوژی باعث شده تا این رشته جایگاه بسیار خاصی در تمام کشورهای جهان از جمله ایران داشته باشد.
درآمد رشته مهندسی مواد و متالوژی به عوامل مختلفی بستگی دارد. ابتدا لازم به توضیح است که مانند بسیاری از رشته‌های مهندسی دیگر، دانش آموختگان رشته مهندسی مواد و متالورژی نیز برای رسیدن به درآمد و همچنین ردیف های شغلی عالی تعریف شده برای رشته نیاز است تا مهارتهای خود را بعد از به پایان رساندن دوره دانشگاهی تقویت نموده و مهارت های کاربردی در زمینه مواد و متالوژی را فرا بگیرند. واقعیت این است که سیستم آموزشی دانشگاهی کشور ما به گونه‌ای است که عملاً دانشجویان بیشتر مباحث نظری را در زمینه رشته های مانند مواد و متالوژی پشت سر گذاشته و خیلی توانایی ها و مهارت های لازم برای ورود به بازار کار را آموزش نمی بینند. از این رو صرف اتکا به مهارت ها و دانش های فرا گرفته شده در دوره کارشناسی و حتی در دوره کارشناسی ارشد این رشته نمی تواند تضمین کننده رسیدن به درآمد قابل توجه در بازار کار باشد.
برای تعیین دقیق میزان درآمد رشته مواد و متالوژی نیز بایستی عوامل مختلفی مانند عوامل زیر برای هر یک از دانش آموختگان مورد ارزیابی قرار بگیرد:
علاوه بر تمام این موارد محل کار و ردیف شغلی تعریف شده برای فارغ التحصیلان این رشته نیز می‌تواند به صورت مستقیم بر روی میزان درآمد رشته مواد و متالوژی تاثیر داشته باشد. احتمالاً در شروع حضور دانش آموختگان در بازار کار چندان می توان درآمد خیلی بالایی را برای آنها متصور بود اما با افزایش تجربه و همچنین ارتقاء سطح شغلی و حضور در صنایع محبوب در سطح کشور می‌تواند درآمد قابل توجهی را برای فارغ التحصیلان این رشته رقم بزند.
ضعف در مسائل مهندسی مواد و متالوژی در هر کشوری می تواند تبعات بسیار سنگینی برای آن جامعه به دنبال داشته باشد. از این رو رشته مهندسی مواد و متالوژی و تخصص های مربوط به آن از جمله تخصص های بسیار مهم و حیاتی در جهان محسوب می شود.
دانشجویان معمولاً برای رسیدن به شرایط علمی بهتر و همچنین کسب مهارت های بیشتر در هر کدام از حوزه های مورد علاقه ترجیح می دهند تا روند ادامه تحصیل خود را حداقل تا مقطع کارشناسی ارشد و دکترا ادامه دهند. در حال حاضر امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی مواد و متالوژی برای علاقه مندان به این رشته در دانشگاه های کشور ایران هم در مقطع کارشناسی ارشد و هم در مقطع دکترا وجود دارد و دانشگاه های زیادی هم این چنین شرایطی را برای علاقه مندان به ادامه تحصیل در این رشته فراهم کرده‌اند. در ادامه شرایط ادامه تحصیل در رشته مهندسی مواد و متالوژی را در مقاطع تحصیلی مختلف با هم بررسی می کنیم.
دانشجویان رشته مهندسی مواد و متالوژی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد می‌توانند وارد گرایش های بسیار مختلف می شوند. در بحث مهندسی مواد گرایش های متنوعی از جمله شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل دادن فلزات، استخراج فلزات، خوردگی و حفاظت مواد، سرامیک و ریخته گری برای علاقمندان در دسترس است. در حوزه مهندسی متالوژی و مواد امکان ادامه تحصیل در گرایش های جوشکاری و الکترو سرامیک برای علاقمندان وجود دارد. همچنین دانشجویان می‌توانند در گرایش های بیومتریال و بافت نیز در مبحث مهندسی پزشکی در این رشته در مقطع کارشناسی ارشد به ادامه تحصیل بپردازند.
در حال حاضر بهترین دانشگاه های ایران امکان ادامه تحصیل در مقطع دکترا در رشته مهندسی مواد و متالوژی را برای علاقه مندان به این رشته فراهم کرده‌اند. البته لازم به توضیح است که رقابت تنگاتنگی برای حضور در مقطع دکترا در این رشته در بهترین دانشگاه‌های کشور ما وجود دارد و علاقه مندان برای حضور در این مقطع تحصیلی بایستید تمام تلاش خود را در دو سال مقطع کارشناسی ارشد به کار بگیرند. داشتن رزومه تحصیلی عالی مانند مقالات علمی و یا شرکت در آزمون های تخصصی زبان انگلیسی می‌تواند شرایط حضور در مقطع دکترا در این رشته را برای علاقمندان بهتر نماید. دقت کنید که در حال حاضر برای ورود به مقطع دکترا در رشته مهندسی مواد و متالوژی حتماً باید در جلسه مصاحبه حضوری در دانشگاه‌های مختلف شرکت نمایید که برای کسب نمره قبولی داشتن یک رزومه مناسب لازم و ضروری خواهد بود.
رشته مهندسی مواد و متالوژی در جهان نیز شرایط بسیار خوبی داشته و در حال حاضر امکان تحصیل در این رشته در مقاطع تحصیلی مختلف در بهترین دانشگاه های جهان برای علاقمندان فراهم آمده است. با توجه به اینکه اهمیت حوزه های تعریف شده در این رشته تحصیلی بسیار زیاد است، از این رو در کشورهای مختلف صنعتی جهان نیاز مبرمی به افراد دارای مهارت های قابل توجه در رشته وجود دارد و به همین دلیل همین موضوع باعث شده تا هم شرایط تحصیل ایده‌آل و هم بازار کار مناسب برای فارغ التحصیلان این رشته در کشورهای مختلف جهان به وجود آید. برای درک هرچه بهتر اهمیت این رشته در سطح جهان لازم دانستیم تا هم برترین دانشگاه های رشته مهندسی مواد و متالوژی در جهان را برای شما بازگو کنیم و هم به معرفی میزان درآمد فارغ التحصیلان این رشته در بازار کار جهانی بپردازیم.
برای معرفی بهترین دانشگاه های جهان در رشته مهندسی مواد و متالوژی سراغ استاندارد QS می رویم. طبق آخرین بروز رسانی این استاندارد در سال ۲۰۲۲ برترین دانشگاه های جهان در رشته مهندسی مواد و متالوژی به شرح زیر هستند:
ملاحظه می کنید که در میان ۱۰ دانشگاه برتر حوزه مواد و متالوژی دو دانشگاه آسیایی مربوط به کشور سنگاپور نیز حضور دارند که نشان از رتبه علمی بسیار بالا ی این دانشگاه ها در سطح جهانی است. اگر این رتبه بندی را تا رتبه ۲۰ ادامه می دادیم برخی از دانشگاه های کشور چین، کره جنوبی و ژاپن نیز وارد لیست برترین دانشگاه‌های جهان در رشته مهندسی مواد و متالوژی می شدند. همچنین شایان ذکر است که در این رتبه بندی دانشگاه صنعتی شریف تهران در رتبه ۲۰۱ تا ۲۵۰، دانشگاه تهران و رتبه ۲۵۱ تا ۳۰۰ و دانشگاه علم و صنعت تهران نیز در رتبه ۳۵۱ تا ۴۰۰ قرار می‌گیرد. این مهم نشان از این دارد که دانشگاه های ایرانی سطح علمی قابل قبولی در حوزه مواد و متالوژی دارند.
دانش آموختگان رشته مواد و متالوژی همچنین در همان بعد از ورود به بازار کار نیز در کشورهای مختلف جهان می توانند درآمد قابل توجهی داشته باشند. در حال حاضر دانش آموختگان این رشته در همان ابتدای ورود به بازار کار بدون داشتن تجربه کاری خیلی بالا می‌توانند تا ۶۰ هزار دلار در سال درآمد داشته باشند. با افزایش سطح تجربه امکان رسیدن به درآمدهای ۱۱۵ هزار دلاری در سال نیز برای فارغ التحصیلان این رشته وجود دارد و در صورت ورود به بازار کار در مقاطع تحصیلی بالاتر و همچنین در ردیف های شغلی بهتر این میزان درآمد باز هم قابل افزایش است. در حال حاضر به صورت متوسط برای فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته مهندسی مواد و متالوژی میزان درآمد ۸۰ هزار دلاری را می توان در نظر گرفت.
مؤسسه آموزشی فرهنگی گزینهدو برگزارکننده آزمون آزمایشی ویژۀ داوطلبان آزمون سراسری و آزمون‌های استاندارد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دورۀ اول متوسطه و پایه‌های دهم و یازدهم می‌باشد. گزینهدو به‌عنوان یک مؤسسه پیشرو در زمینه خدمات نوین آموزشی، نرم‌افزارهای گوناگونی را جهت بهبود فرآیند آموزش و سنجش برای دانش‌آموزان و مدارس ارائه می‌کند.
مؤسسه آموزشی فرهنگی گزینهدو برگزارکننده آزمون آزمایشی ویژۀ داوطلبان آزمون سراسری و آزمون‌های استاندارد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دورۀ اول متوسطه و پایه‌های دهم و یازدهم می‌باشد. گزینهدو به‌عنوان یک مؤسسه پیشرو در زمینه خدمات نوین آموزشی، نرم‌افزارهای گوناگونی را جهت بهبود فرآیند آموزش و سنجش برای دانش‌آموزان و مدارس ارائه می‌کند.
