شرایط انتخاب رشته‌های نظری برای آن دسته از دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به تحصیل در یکی از زیرگروه‌های شاخه نظری هستند، حائز اهمیت است. دانش‌آموزان قبل از ورود به رشته‌های نظری باید از شرایط ورود آگاه شوند و سپس برای انتخاب رشته اقدام کنند. شاخه نظری شامل رشته های تجربی، ریاضی، انسانی و علوم و معارف اسلامی است. برای ورود به هر یک از این رشته ها باید شرایط خاصی محرز شود. در ادامه توضیحات تکمیلی در مورد شاخه‌های نظری و گرایش‌های دانشگاهی آنها ارائه شده است.
با گزینه دو همراه باشید.
رشته‌های تحصیلی پایه نهم
در پایه دهم تحصیلی می‌توان وارد شاخه نظری (دبیرستان) یا هنرستان شد که هرکدام شامل انواع رشته‌های تحصیلی نهم هستند. در زیر انواع رشته ها ارائه شده است.
رشته‌های نظری
رشته‌های پایه نهم در شاخه نظری شامل موارد زیر است:
- 1. رشته تجربی
- 2. رشته ریاضی فیزیک
- 3. رشته انسانی
- 4. رشته علوم و معارف اسلامی
رشته‌های هنرستان
در هنرستان دو زیر شاخه وجود دارد:
- 1. فنی حرفه‌ای
- 2. کار و دانش
برای تعیین رشته نهم در این شاخه‌ها، گروه‌ها و در برخی موارد زیرگروه‌های مختلفی دارد که دانش‌آموز پس از ورود به هریک از آنها، می‌تواند وارد رشته‌های مختلفی شود.
مزیتی که رشته‌های نظری نسبت به دیگر رشته‌ها دارند، این است که دانش‌آموزان پس از ورود به رشته‌های نظری، می‌توانند برای ورود به دیگر رشته‌ها در شاخه فنی حرفه‌ای و کاردانش نیز اقدام کنند. متقاضیان برای ورود به هر یک از رشته‌های تحصیلی در دبیرستان، نیاز است تا شرایط انتخاب رشته‌های نظری را داشته باشند. در واقع اگر دانش‌آموز دارای حداقل شرایط لازم برای انتخاب رشته پایه نهم متوسط نباشد، نمی‌تواند در رشته موردنظر ثبت‌نام کند.
رشته های نظری برای انتخاب رشته در پایه نهم
اکثر دانش‌آموزان تمایل دارند تا تحصیلات خود را در گروه‌های آزمایشی نظری ادامه دهند. رشته‌های تحصیلی که در شاخه نظری ارائه می‌شود شامل ریاضی فیزیک، علوم‌تجربی، علوم‌انسانی، ادبیات و علوم و معارف اسلامی است. مزیتی که رشته‌های نظری نسبت به سایر رشته‌ها دارند این است که دانش‌آموزان پس از ورود به رشته‌های نظری می‌توانند برای دیگر رشته‌های فنی و حرفه‌ای و یا کار و دانش اقدام کنند.
شرایط انتخاب رشته پایه نهم تحصیلی برای رشته‌های نظری
به صورت کلی رشته‌های تحصیلی در دوره متوسط دوم به دو دسته رشته‌های هنرستان و دبیرستان تقسیم‌بندی می‌شود. رشته‌های دبیرستان در واقع رشته‌های شاخه‌های نظری هستند و بیشتر از رشته‌های شاخه کار و دانش و فنی و حرفه‌ای مورد استقبال قرار می‌گیرد. رشته‌های شاخه کار و دانش و فنی حرفه‌ای نیز در هنرستان تدریس می‌شود و به دانش‌آموزان این رشته‌ها هنرجو گفته می‌شود. دروسی که در شاخه نظری ارائه می‌شود، جزء علوم پایه بوده و از نظر مرجع بودن از اهمیت زیادی برخوردار است.
از سوی دیگر دانش‌آموزان با تحصیل در رشته‌های شاخه نظری می‌توانند در آینده در رشته‌هایی تحصیل نمایند که از نظر شرایط شغلی و مرتبه اجتماعی جایگاه قابل‌قبول‌تری در جامعه دارد. برای مثال دانش‌آموزان با انتخاب رشته تجربی، ریاضی یا انسانی می‌توانند در رشته‌های پزشکی، مهندسی، حقوق و روان‌شناسی و… مشغول به کار شوند.
شرایط انتخاب رشته نظری - رشته ریاضی و فیزیک
نمرات لازم برای انتخاب رشته ریاضی
دانش‌آموزانی که به رشته ریاضی و فیزیک علاقه‌مند هستند می‌توانند در این رشته به انجام محاسبات و حل مسئله بپردازند. به صورت کلی تمامی آموزش‌هایی که به دانش‌آموزان ارائه می‌شود پیرامون مسائل و مباحث ریاضی، فیزیک و محاسبات است. شرایط لازم برای ورود به رشته ریاضی و فیزیک از پایه نهم به پایه دهم در زیر ارائه شده است:
- 1. مجموع نمرات دو درس شامل ریاضی و علوم‌تجربی در سه پایه متوسط اول نباید کمتر از ضریب 42 باشد.
- 2. دروس ریاضی و علوم‌تجربی برای سه سال اول متوسطه با ضریب 3 محاسبه می‌گردد.
- 3. دانش‌آموزان برای انتخاب رشته ریاضی فیزیک، حداقل باید نمره 14 را کسب کرده باشند.
رشته‌های دانشگاهی رشته ریاضی و فیزیک
دانش‌آموزان با ورود به رشته ریاضی و فیزیک می‌توانند در مشاغل مربوط به این رشته در دوران دانشگاه، تحصیل کنند. در زیر رشته‌های ریاضی و فیزیک در مقاطع دانشگاهی ارائه شده است:
| رشته های دانشگاهی ریاضی و فیزیک | ||||
|---|---|---|---|---|
| مهندسی مکانیک | مهندسی برق | مهندسی شهرسازی | هوانوردی – مراقبت پرواز | مهندسی خودرو |
| مهندسی پزشکی | مهندسی صنایع | مهندسی هوافضا | هوانوردی – ناوبری هوایی | مهندسی کشاورزی |
| مهندسی عمران | مهندسی کامپیوتر | نوازندگی ساز جهانی | مهندسی ماشین‌های ریلی | علوم مهندسی |
| مهندسی فناوری اطلاعات | مهندسی معدن | مهندسی مواد | مهندسی مکانیک نیروگاه | مهندسی مدیریت پروژه |
| مهندسی شیمی | مهندسی نفت | مهندسی نساجی | مهندسی سیستم‌های انرژی | مهندسی فرماندهی و کنترل هوایی |
| مهندسی معماری | مهندسی رباتیک | آمار | مهندسی سیستم | هوانوردی – خلبانی |
| مهندسی دریا | فیزیک | ریاضی | علوم دریایی | فنی مواد – ریخته گری |
| مهندسی پلیمر خط و سازه های ریلی | علوم کامپیوتر | شیمی | دریانوردی | فنی معدن |
| مهندسی حمل و نقل ریلی | الکترونیک هواپیمایی | تکنولوژی ماشین‌های کشاورزی | معماری سنتی | فنی مکانیک |
| مخابرات هواپیمایی | اویونیک هواپیما | تکنولوژی آبیاری | الکترونیک صدا و سیما | فنی کشتی |
| مهندسی بازرسی فنی | علوم و هوانوردی – خلبانی هلیکوپتری | امور گمرکی | فنی پتروشیمی | فنی عمران |
| آبادانی و توسعه روستاها | مهندسی اپتیک و لیزر | مهندسی مکاترونیک | حسابداری | علوم اقتصادی |
| تمامی رشته‌های مدیریت | تمامی رشته‌های معارف اسلامی | مكانيزاسيون كشاورزی | مهندسی مواد و متالوژی | مهندسی نقشه برداری |
| مهندسي هوافضا | هتلداری | هنرهای چند رسانه ای | اقتصاد كشاورزی | آمار و سنجش آموزشی |
| آمار | آموزش ابتدايی | آموزش رياضی | آموزش تربيت بدنی | آموزش فيزيک |
| آموزش كودكان استثنايی | اديان و | اقتصاد | علوم قضايی | حسابداری |
شرایط انتخاب رشته‌های نظری - رشته علوم‌تجربی
نمرات برای انتخاب رشته تجربی پایه نهم
دروسی که دانش‌آموزان در رشته علوم‌تجربی و در دبیرستان می‌گذرانند با برخی از دروس ریاضی و فیزیک مشترک است. در دروس رشته تجربی علوم زیستی به محاسبات و آزمایش‌ها ترکیبی نیاز دارد. دانش‌آموزان با ورود به رشته علوم‌تجربی شاخه نظری با موضوعاتی مانند زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، علوم شیمایی و ماده‌ها است. از مهم‌ترین شرایط انتخاب رشته علوم‌تجربی در زیر ارائه شده است:
- 1. حداقل ضریب مجموع نمرات دو درس ریاضی و علوم‌تجربی در سه پایه متوسطه شامل مقاطع هفتم، هشتم و نهم باید 42 باشد.
- 2. نمره درس ریاضی و علوم‌تجربی در سه سال اول متوسطه با ضریب سه محاسبه می‌گردد.
- 3. دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته تجربی، حداقل باید نمره بالای 14 را کسب کنند.
رشته‌های دانشگاهی رشته تجربی
دانش‌آموزان با ورود به رشته تجربی می‌توانند در رشته‌های دانشگاهی این رشته شامل رشته‌های درج شده در جدول زیر تحصیل کنند:
| رشته های دانشگاهی علوم تجربی | ||||
|---|---|---|---|---|
| پزشکی | دندانپزشکی | داروسازی | دامپزشکی | فیزیوتراپی |
| تکنولوژی پرتوشناسی | علوم آزمایشگاهی | اتاق عمل | هوشبری | اعضاء مصنوعی |
| پرستاری | دندانپزشکی | بینایی‌سنجی | شنوایی‌شناسی | مهندسی فضای سبز |
| مدیریت خدمات بهداشتی | مامایی | گفتاردرمانی | کاردرمانی | تکنولوژی پرتودرمانی |
| علوم تغذیه | علوم و صنایع غذایی | زمین‌شناسی | زیست‌شناسی | زیست‌شناسی سلولی |
| بیوتکنولوژی | بهداشت محیط | مهندسی منابع طبیعی | فوریت‌های پزشکی | تکنولوژی تولیدات دامی |
| تکنولوژی تولیدات گیاهی | تکنولوژی جنگلداری | تکنولوژی چوب | تکنولوژی محیط‌زیست | تکنولوژی مرتع و آبخیزداری |
| تولید و بهره‌برداری گیاهان دارویی معطر | کتابداری در شاخه پزشکی | مدارک پزشکی | شیمی و پدافند جنگ‌های شیمیایی | تکنولوژی پزشکی هسته‌ای |
| تکنسین پروتزهای دندانی | شیمی | تکنولوژی شیلات | مهندسی کشاورزی | میکرو بیوتکنولوژی – ژنتیک |
| آموزش ابتدايی | آموزش زیست‌شناسی | آموزش كودكان استثنايی | تكنولوژی اتاق عمل | اعضای مصنوعی و وسايل کمکی |
| بهداشت مواد غذايی | بهداشت و بازرسی گوشت | |||
شرایط انتخاب رشته‌های نظری - رشته علوم‌انسانی
نمرات لازم برای انتخاب رشته انسانی پایه نهم
شرایط انتخاب رشته علوم‌انسانی مانند سایر رشته‌های شاخه نظری باید رعایت شود تا دانش‌آموز مجاز به شرکت در این رشته شود. علوم‌انسانی برای افرادی که به موضوعات ادبی و فلسفی علاقه دارند بسیار مناسب است. در این رشته دانش‌آموزان با مطالبی مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، منطق، ادبیات و… آشنا می‌شوند. در ادامه شرایط انتخاب رشته علوم‌انسانی را ذکر کرده‌ایم:
- 1. حداقل ضریب مجموع نمرات درس‌های مطالعات اجتماعی، زبان و ادبیات فارسی و عربی در سه پایه هفتم، هشتم و نهم باید 42 باشد.
- 2. محاسبه نمرات برخی دروس شامل ادبیات و زبان فارسی، مطالعات اجتماعی و عربی در سه سال اول متوسطه به ترتیب با ضرایب 4، 3 و 2 محاسبه می‌شود.
- 3. دانش‌آموزان برای انتخاب رشته انسانی، حداقل باید دارای معدل 14 باشند.
رشته‌های مرتبط با رشته انسانی
در ادامه جدولی را مشاهده می‌کنید که دربردارنده مشاغلی است که متقاضیان با تحصیل در رشته انسانی می‌توانند آنها را انتخاب کنند.
| رشته های دانشگاهی علوم انسانی | ||||
|---|---|---|---|---|
| آمار | ادبیات داستانی | مدیریت | امور گمرکی | تاریخ |
| باستان‌شناسی | جغرافیا | حسابداری | حقوق | راهنمایی و مشاوره |
| رشد و پرورش کودکان پیش‌دبستانی | روان‌شناسی | زبان و ادبیات عربی | زبان و ادبیات فارسی | زبان و ادبیات کردی |
| علوم اجتماعی | علوم ارتباطات اجتماعی | علوم اقتصادی | علوم تربیتی | علوم سیاسی |
| مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات | فلسفه | کارشناسی علوم انتظامی | مددکاری اجتماعی | کتابداری |
| آموزش زبان عربی | مدیریت و بازرگانی دریایی | مدیریت مالی | مدیریت هتلداری | مدیریت و کمیسر دریایی |
| اديان و عرفان | ایران‌شناسی | تربيت مروج سياسی | تاريخ و تمدن ملل اسلامی | آموزش زبان و ادبيات فارسی |
| حقوق | زبان و ادبيات تركی آذری | مترجمی زبان عربی | مطالعات امنيتی | فلسفه و کلام اسلامی |
شرایط انتخاب رشته نظری | رشته علوم و معارف اسلامی
نمرات لازم برای انتخاب رشته علوم و معارف اسلامی پایه نهم
در رشته علوم و معارف اسلامی با موضوعات دینی و مذهب آشنا می‌شوید. دانش‌آموزان در رشته علوم و معارف اسلامی ضمن آشنایی با آموزش‌های دینی مختلف و تأثیری که در زندگی و جوامع انسانی دارد، با موضوعات فقه و فلسفی آشنا می‌شوند.
دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به یادگیری موضوعات اسلامی و مذهبی هستند، می‌توانند وارد رشته علوم و معارف اسلامی شوند. البته ورود به این رشته نیز مستلزم داشتن برخی شرایط انتخاب رشته نظری شاخه علوم و معارف اسلامی است که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم :
- 1. کسب حداقل نمره میانگین برای سه درس معارف اسلامی 14، زبان عربی 13 و ادبیات فارسی 12 در سه سال هفتم، هشتم و نهم برای ورود به این رشته الزامی است.
- 2. لازم است دانش‌آموزان برای تحصیل در این رشته حافظه قوی داشته باشند تا بتوانید ضمن حفظ مطالب، تجزیه‌وتحلیل مطالب را به‌درستی انجام دهند.
رشته‌های دانشگاهی علوم و معارف اسلامی
دانش‌آموزان با ورود به رشته علوم و معارف اسلامی می‌توانند در رشته‌هایی که در جدول زیر درج شده است، ادامه تحصیل دهند.
| رشته‌های دانشگاهی علوم و معارف اسلامی | ||
|---|---|---|
| روان‌شناسی | زبان و ادبیات فارسی | زبان و ادبیات عربی |
| حقوق | جغرافیا | حسابداری |
| فلسفه | آموزش زبان و ادبيات فارسی | علوم قرآن و حدیث |
| آمار | حقوق | الهیات و معارف اسلامی |
| تاریخ | راهنمایی و مشاوره | مدیریت |
| علوم تربیتی | علوم سیاسی | فلسفه و کلام اسلامی |
| علوم اجتماعی | علوم ارتباطات اجتماعی | علوم اقتصادی |
| علوم حدیث | رشد و پرورش کودکان پیش‌دبستانی | کارشناسی علوم انتظامی |
| فلسفه و عرفان اسلامی | مدیریت و بازرگانی دریایی | مدیریت مالی |
| مدیریت و کمیسر دریایی | ادیان و عرفان | فلسفه و حکمت اسلامی |
| کتابداری | مدیریت هتلداری | زبان و ادبیات کردی |
| مترجمی زبان عربی | فقه شافعی | آموزش زبان عربی |
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | امور گمرکی | آموزش الهيات |
| ادبیات داستانی | اديان و عرفان | ایران‌شناسی |
| فقه و حقوق اسلامی | تاريخ و تمدن ملل اسلامی | تربيت مروج سياسی |
| فقه و حقوق امامی | فقه و حقوق حنفی | فلسفه و حكمت اسلامی |
| باستان‌شناسی | زبان و ادبيات تركی آذری | فقه و حقوق مذاهب اسلامی |
| مددکاری اجتماعی | فقه و مبانی حقوق اسلامی | مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات |
| اديان و مذاهب | مطالعات امنيتی | معارف اسلامی و اخلاق |
| مربيگری عقيدتی | تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی | |
دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌های نظری هستند برای اطمینان از انتخاب خود لازم است تا در آزمون‌های مشاوره‌ای شخصیت‌شناسی، تست هوش و… شرکت کنند و از نظر مشاوران، معلمین و مشاور تحصیلی نیز بهره‌مند شوند تا در نهایت وارد رشته‌ای شوند که متناسب با توانمندی و استعدادی آنها باشد.
امتیازات لازم برای ورود به رشته مورد نظر
مجموعه امتیازاتی که دانش‌آموز در هریک از موارد زیر کسب می‌کند، در نهایت هدایت تحصیلی وی را رقم می‌زنند. در زیر امتیازات لازم برای ورود به رشته مورد نظر ارائه شده است.
- 1. علاقه فرد دانش‌آموز به رشته مورد نظر با اثر 10 درصد در انتخاب رشته
- 2. نظر اولیا و دانش‌آموز برای انتخاب رشته مورد نظر با اثر 5 درصد در انتخاب رشته
- 3. نمره کسب شده دانش‌آموز در آزمون‌های مشاوره‌ای برای انتخاب رشته مورد نظر با اثر 35 درصد در انتخاب رشته
- 4. نظر مشاور تحصیلی با اثر 10 درصد در انتخاب رشته
- 5. نظر معلم دانش‌آموز در مورد شرایط تحصیلی برای ورود به رشته مورد نظر با اثر 10 درصد در انتخاب رشته
- 6. نمرات کسب شده توسط دانش‌آموز برای ورود به رشته مورد نظر با اثر 35 درصد در انتخاب رشته
در جدول زیر امتیازات موردنیاز برای انتخاب رشته مورد نظر در پایه نهم ارائه شده است.
| امتیازات لازم برای ورود به رشته مورد نظر | |
|---|---|
| 1 | علایق دانش‌آموز: ۱۰ درصد |
| 2 | نظر والدین: ۵ درصد |
| 3 | نظر معلمان تمام دروس: ۱۰ درصد |
| 4 | نتیجه آزمون‌های مشاوره‌ای: ۳۵ درصد |
| 5 | عملکرد درسی دانش‌آموز: ۳۵ درصد |
| 6 | نظر مشاور تحصیلی: ۱۰ درصد |
جدول انتخاب رشته نهم براساس تیپ شخصیتی
جدول زیر با استفاده از نظریه هالند ارائه شده است، در این جدول براساس نوع تیپ شخصیتی که فرد دارد، رشته تحصیلی مناسب برای وی پیشنهاد می‌شود. از این جدول برای انتخاب رشته استفاده می‌شود.
| جدول انتخاب رشته نهم براساس تیپ شخصیتی | |
|---|---|
| تیپ شخصیتی | هدایت تحصیلی |
| واقع‌گرا | فنی و حرفه‌ای، کشاورزی، صنعتی، تربیت‌بدنی رشته تحصیلی و شغلی که در ارتباط با اشیا و ابزار باشد و جنبه فنی داشته باشد. |
| جستجوگر | علوم ریاضی و علوم‌تجربی رشته‌های تحصیلی و مشاغلی که با داده کار می‌کنند و مستلزم تحقیق و پژوهش مداوم هستند. |
| هنری | رشته‌های هنری، طراحی گرافیک، زبان، برخی رشته‌های علوم‌انسانی، تجربی و ریاضی رشته تحصیلی و مشاغلی که در ارتباط با داده‌ها و اشیا بوده و خلاقیت و ابتکار در آنها اهمیت داشته باشند. |
| اجتماعی | رشته‌های علوم اجتماعی، علوم تربیتی، الهیات، علوم قضایی و حقوق، روان‌شناسی، مشاوره هر نوع رشته تحصیلی و شغلی که در ارتباط با مردم باشد و در ارتباط با آموزش، تدریس و رفاه اجتماعی هستند. |
| متهور | رشته‌های علوم‌تجربی، بازرگانی، مدیریت، علوم قضایی، حقوق، علوم سیاسی رشته‌ها و مشاغلی که با مردم سروکار دارند و در حوزه سازماندهی، مدیریت و فروشندگی هستند. |
| قراردادی | رشته‌های امور اداری و دفتری، حسابداری، بازرس مالی، بانکداری رشته‌ها و شغل‌هایی که با جزئیات و کار با داده‌ها ارتباط دارند. |
پرسش و پاسخ
رشته‌هایی که در گروه رشته‌های شاخه نظری قرار دارند، شامل رشته‌های ریاضی، تجربی، انسانی و معارف اسلامی هستند.
دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته ریاضی، می‌توانند در رشته‌های مرتبط با مهندسی تحصیل کنند؛ جدول مشاغل مرتبط با رشته ریاضی در متن مقاله فوق آورده شده است. رشته‌هایی مانند مهندسی، علوم پایه ریاضی و… از مشاغل ریاضی است.
مزیتی که رشته‌های نظری پایه دهم نسبت به سایر رشته‌ها دارند، امکان تغییر رشته از آنها به فنی و حرفه‌ای و کار و دانش است.
برای ورود به هر یک از رشته‌های تحصیلی دبیرستان، داشتن برخی شرایط و پیش‌نیازها برای دانش‌آموزان الزامی است. درصورتی‌که دانش‌آموزان حداقل شرایط لازم برای ورود به رشته‌های نظری دهم را نداشته باشند، ورود به رشته موردنظر برای آنها امکان‌پذیر نخواهد بود.
رشته‌های نظری بین دانش‌آموزان اولویت بالایی دارد که دلایل آن شامل، گزینه بیشتر و متنوع‌تر برای انتخاب رشته کنکور، جایگاه اجتماعی، مرتبه شغلی، درآمد و ادامه تحصیل از مزایای رشته‌های نظری است.
بسته به هر زیر گروه، دانش‌آموزان می‌توانند رشته تخصصی دانشگاه خود را در حوزه شغل موردعلاقه خود انتخاب کنند.
دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته تجربی، می‌توانند در رشته‌های مرتبط با رشته‌های علوم پزشکی تحصیل کنند؛ جدول مشاغل مرتبط با رشته تجربی در متن مقاله فوق آورده شده است. رشته‌هایی مانند پزشکی، آموزش زیست‌شناسی، زیست‌شناسی مولکولی و… از مشاغل رشته تجربی است.
