معرفی رشته میکروبیولوژی
میکروب شناسی یکی از حوزه های علمی موجود و همچنین در حال توسعه است و از گستره وسیع تری از میکروبیولوژی به عنوان میکروبی که نقش مهمی در زندگی روزمره ایفا می کند، تشکیل شده است. میکروبیولوژی مطالعه باکتری ها، مخمرها و ویروس ها در سطح پروتئین و ژن (زیست شناسی مولکولی)، در سطح سلول (زیست شناسی و فیزیولوژی سلولی) و در سطح جامعه میکروبی است. با توجه به اهمیت این رشته در این نوشتار با شما همراه هستیم تا به بررسی تاریخچه، دانشگاه های برتر، نمونه کارنامه قبولی، بازار کار، گرایش ها، کاربرد و شرایط ادامه تحصیل در رشته در ایران و جهان بپردازیم.
میکروب‌ها به‌عنوان پایه‌ی بیوسفر و تعیین‌کننده‌های اصلی سلامت انسان، نقش اصلی و اساسی را در زندگی روی زمین ادعا می‌کنند. از این رو، مطالعه میکروب ها برای مطالعه همه موجودات زنده بسیار مهم است و میکروب شناسی برای مطالعه و درک همه حیات در این سیاره ضروری است. نفوذ رشته میکروبیولوژی در زندگی انسان در آینده عمیقتر از آنچه که هست، خواهد شد و از صنایع هوافضا، معدن، سازه های ساختمانی تا صنعت پوشاک، تولید صنایع دستی و آثار هنری را در می نوردد.
تاریخچه رشته میکروبیولوژی
تاریخچه رشته میکروبیولوژی به سال های دور برمی گردد. شروع واقعی میکروبیولوژی به عنوان یک علم متمایز به طور سنتی به سال 1857 برمی گردد، زمانی که لوئی پاستور (1822-1895) به طور قانع کننده ای نشان داد که میکروارگانیسم ها مسئول تخمیر مایعات هستند، اگرچه پیشرفت های تدریجی و قابل توجهی در این زمینه در دوره میانی از زمان آنتون ون لیوونهوک رخ داده بود. Leeuwenhoek به طور جهانی به عنوان پدر میکروبیولوژی شناخته شده است. او هم پروتیست ها و هم باکتری ها را کشف کرد. Leeuwenhoek با استفاده از میکروسکوپ نظریه پاستور «تولید خود به خود» را رد کرد و در عوض نشان داد که تخمیر، فاسد شدن یا آلودگی مواد آلی به دلیل وجود میکروارگانیسم‌های محیطی است. با این تحقیقات پاستور اساساً نظریه میکروارگانیسم ها را اثبات کرد و زمینه میکروبیولوژی مدرن را راه اندازی کرد.
میکروبیولوژی اساساً با توسعه میکروسکوپ آغاز شد. اگرچه ممکن است دیگران قبل از او میکروب‌ها را دیده باشند، اما این آنتونی ون لیوونهوک، پارچه‌فروش هلندی بود که سرگرمی‌اش ساخت میکروسکوپ و لنز بود، و اولین کسی بود که مستندات مناسبی از مشاهدات خود ارائه کرد.
برای آمادگی بیشتر در کنکور می توانید در آزمون های استاندارد گزینه دو شرکت کنید : آزمون های آزمایشی گزینه دو
تعریف تخصصی رشته میکروبیولوژی
میکروبیولوژی به سادگی به عنوان مطالعه میکروارگانیسم ها تعریف می شود که “میکرو” به معنای کوچک و “زیست شناسی” به مطالعه موجودات زنده اشاره دارد. میکروبیولوژی مطالعه همه موجودات زنده ای است که خیلی کوچک هستند که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند. این شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، پریون‌ها، تک یاخته‌ها و جلبک‌ها می‌شود که در مجموع به عنوان «میکروب» شناخته می‌شوند. میکروارگانیسم‌های مورد مطالعه بسیار متفاوت هستند و رشته میکروبیولوژی به زیرشاخه‌های بسیاری تقسیم می‌شود. به صورت کلی میکروبیولوژیست ها رشد و ویژگی های موجودات میکروسکوپی را مطالعه می کنند.
میکروارگانیسم ها با 3 میلیارد سال تقدم بر دیگر موجودات زنده، حدود %20 جرم زیست تودۀ زمین و بالاترین سطح تنوع در گنجینۀ ژنی زمین را به خود اختصاص می دهند. در حالی که بیش از دو میلیون گونه باکتری و قارچ کامل ناشناخته باقی مانده، خوش بینانه فقط %1باکتری ها و قارچ ها شناخته شده اند و بهره برداری نسبی فقط از حدود یکصد گونه از آنها، در دو قرن گذشته نقشی بی بدیل در رفاه انسان داشته است.
رشته میکروبیولوژی در یک نگاه
در این بخش قرار است رشته میکروبیولوژی را در یک نگاه مورد بررسی قرار دهیم. رشته میکروبیولوژی زیر مجموعه کنکور سراسری علوم تجربی و ریاضی و فیزیک است. داوطلبین زیادی هر ساله برای ورود به این رشته با همدیگر رقابت می کنند. از طرف دیگر ظرفیت پذیرش دانشگاه ها برای رشته میکروبیولوژی زیاد است و هر ساله دانشجویان زیادی در این رشته مشغول به تحصیل می شوند. بازار کار این رشته نسبت به سایر عرصه ها مناسب است و درآمد متوسط تا به بالایی را می توان برای متخصصین رشته میکروبیولوژی متصور شد. در صورت افزایش دانش و مهارت میزان درآمد نیز افزایش می یابد. این رشته در مقطع کارشناسی 4 سال تحصیلی به طول می انجامد که به صورت 8 نیمسال تحصیلی ارائه می گردد.
رشته میکروبیولوژی در ایران
رشته میکروبیولوژی در ایران یک رشته پرطرفدار و پرکاربرد است. زیرا با توجه به نقش انکار ناپذیر میکروارگانیسم ها در ابعاد مختلف زندگی بشر، از جمله در حوزه های سلامت،صنعت، انرژی و کشاورزی، ضرورت دارد تا جنبه های مختلف زیست شناسی و زیست فناوری میکروارگانیسم ها مطالعه، کشف و توسعه یابد. این اهمیت با توجه به نقش ویژه میکروبیولوژی در ارتقاء کیفیت و کمیت زندگی بشر لازم است تا حضور و نفوذ این علم به عنوان یک علم راهبردی در جامعه آشکار و توسعه یابد. بخشی از ظرفیت های کاربرد میکروبیولوژی در ایران عبارت اند از:
- افزایش راندمان استخراج از معادن مس و طل به روش بیوهیدرومتالورژی
- کمک به مهندسی نفت در افزایش برداشت از چاهها به روش میکروبی
- تولید سیالات حفاری میکروبی
- پاکسازی آلاینده های نفتی از منابع خاک و آب
- مقابله با خوردگی و فرسودگی در صنایع نفت و گاز و صنایع فلزی و سلولزی
- جلوگیری از تخریب آثار باستانی و میراث فرهنگی
- حل مسائل صنایع تخمیری اعم از اتانول، اسید استیک، اسید لکتیک و محصولت غذایی، تولید فرآورده های دارویی، واکسن ها
- تولید انواع آنزیم از جمله داروهای نوترکیب، اسیدهای آمینه و فاکتورهای رشد و پلیمرهای زیستی
با توجه به نیازها و کاربرد میکروارگانیسم ها در صنایع مختلف کشور و به تبع آن ایجاد فرصت های شغلی برای دانش آموختگان میکروبیولوژی، اهمیت و ضرورت گسترش رشته ها در علوم و فناوریهای میکروبی، بیش از پیش احساس می شود.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
پذیرش در رشته میکروبیولوژی
برای داشتن برنامه ریزی صحیح برای ورود به رشته میکروبیولوژی شما باید شرایط پذیرش این رشته را بدانید تا به صورت واقع بینانه تر برای کنکور برنامه ریزی داشته باشید. شرایط پذیرش در رشته میکروبیولوژی از دو دیدگاه مهم قابل بررسی است. دیدگاه اول مربوط به تعداد رقبای شرکت کننده در کنکور سراسری است. با توجه به اینکه تعداد دانش آموزان هر ساله متغیر است نمی توان آمار دقیقی از داوطلبین شرکت کننده برای رشته میکروبیولوژی بیان کرد. اما به صورت کلی رقبای زیادی برای ورود به این رشته هر سال در کنکور سراسری علوم تجربی و ریاضی شرکت می کنند. در دیدگاه دوم میزان پذیرش را می توان از نظر ظرفیت پذیرش دانشگاه ها مورد تحلیل قرار دارد. برای رشته میکروبیولوژی هر ساله ظرفیت های مختلفی از سوی دانشگاه های سراسری اعلام می شود، در یک نگاه کلی ظرفیت و تعداد دانشگاه های پذیرنده این رشته مناسب است. توجه داشته باشید که شرایط پذیرش هر ساله با توجه به تعداد رقبا، ظرفیت دانشگاه ها و همچنین اعمال سهمیه های مختلف با سال های قبل متفاوت است.
با حذف زیرگروه های کنکور سراسری و همچنین حذف دروس عمومی از کنکور سراسری، این آزمون تنها شامل دروس تخصصی می شود. برای ورود به رشته میکروبیولوژی لازم است تا در کنکور علوم تجربی و ریاضی به دروس تخصصی با ضرایب متفاوت پاسخ دهید. بیشترین تاثیر گذاری برای ورود به رشته های علوم تجربی مربوط به دروس شیمی و زیست و برای رشته های ریاضی و فیزیک مربوط به دروس ریاضی و فیزیک است. ضرایب دروس تخصصی رشته میکروبیولوژی در دو رشته علوم تجربی و ریاضی و فیزیک می توانید در جدول های زیر مشاهده کنید.
نام درس | ضریب درس | ||
|---|---|---|---|
میزان تاثیر دروس اختصاصی در کنکور تجربی | |||
زمین شناسی | 0 | ||
ریاضی | 2 | ||
زیست | 4 | ||
فیزیک | 2 | ||
شیمی | 3 | ||
نام درس | ضریب درس | ||
|---|---|---|---|
میزان تاثیر دروس اختصاصی در کنکور ریاضی | |||
ریاضی | 4 | ||
فیزیک | 3 | ||
شیمی | 2 | ||
همان طور که در جدول های بالا مشاهده می کنید، دروس شیمی و زیست تاثیر زیادی برای قبولی در رشته مورد علاقه شما داشته؛ بنابراین برای قبولی باید مطالعه کاملی بر روی دروس تخصصی دوره دبیرستان خود داشته باشید. از طرف دیگر برای رشته های ریاضی و فیزیک، دروس ریاضی و فیزک اهمیت بسیار زیادی داشته و می توانند در قبولی شما تاثیر زیادی بگذارند.
لازم به ذکر است که شرکت در آزمون های مشابه و استاندارد می تواند تا حد زیادی شما را با سوالات کنکور سراسری آشنا کند. شرکت در این آزمون ها شرایط روز کنکور را برای شما تداعی کرده و از آن جایی که اکثر سوالات کنکور سراسری مشابه با آزمون های آزمایشی است، می توانید به راحتی خود را محک بزنید.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
دانشگاه های برتر رشته میکروبیولوژی
با توجه به اینکه اکثر داوطلبین در هنگام انتخاب رشته به دنبال گزینش دانشگاه های برتر رشته میکروبیولوژی هستند بنابراین در این قسمت لازم دانستیم تا به معرفی دانشگاه های برتر رشته میکروبیولوژی بپردازیم. البته توجه داشته باشید که تمامی دانشگاه های کشور از نظر سطح علمی مانند کیفیت آموزشی و رتبه علمی در جایگاه مطلوب و قابل قبولی قرار دارند. تمامی دانشجویان فارغ التحصیل شده از دانشگاه های کشور می توانند در جایگاه ها و شغل های پردرآمد مشغول به کار شوند. با این حال برخی از دانشگاه های شاخص رشته میکروبیولوژی شامل دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه مازندارن (بابلسر)و دانشگاه مراغه است.
دو نمونه کارنامه قبولی در رشته میکروبیولوژی
مشاهده دو نمونه کارنامه قبولی در رشته میکروبیولوژی شما را تا حدی با شرایط پذیرش در این رشته آشنا می کند. بررسی کارنامه های سال های قبول سبب شده تا شما آگاهانه برای کنکور تجربی برنامه ریزی داشته باشید. البته لازم به توضیح است که شرایط پذیرش مانند درصدها، ترازهای لازم، سهمیه ها هر ساله با توجه به ظرفیت اعلام شده از سوی دانشگاه های کشور و میزان رقابت دانشجویان شرایط متفاوتی به خود می گیرد. با این مشاهده دو نمونه کارنامه قبولی در رشته میکروبیولوژی یک راه کار ساده برای بررسی وضعیت قبولی است.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نمونه کارنامه کنکوری ها
گرایش های رشته میکروبیولوژی
بسیاری از رشته ها در مقطع کارشناسی فاقد گرایش هستند و گرایش های تخصصی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری اعمال می شود. رشته فناوری اطلاعات سلامت در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به گرایش های مختلفی تقسیم می شود که دانشجویان می توانند براساس علاقه در گرایش مد نظر خود مشغول به تحصیل شوند. از آنجایی که نظام آموزشی ایران در راستای هم سو شدن با نظام آموزشی در کشورهای مطرح است، بنابراین از طرح لوزی پیروی می کند. طرح لوزی به گونه ای است که در دوره کارشناسی فاقد گرایش است و در دوره ارشد گرایش های مختلفی برای رشته ها تعیین می شود و دوباره در دوره دکتری، گرایش ها با همدیگر تجمیع می شوند. رشته میکروبیولوژی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
واحدهای درسی رشته میکروبیولوژی
اکنون نوبت به معرفی واحدهای درسی رشته میکروبیولوژی می شود. آشنایی با واحدهای درسی و دروسی که باید در طول تحصیل در مقطع کارشناسی مطالعه کنید می تواند میزان علاقه شما را برای ورود به این رشته بسنجد. واحدهای درسی هر چند سال یک بار زیر نظر شورای عالی برنامه ریزی کشور تحت بازنگری قرار می گیرد. به منظور ارتقا کیفیت درس ها و نیاز به روزآمد کردن سرفصل هر درس با توجه به برنامه آموزشی و در دست انجام دانشگاه های معتبر دنیا و همچنین لزوم توجه به نیاز کشور در روزآمد کردن دروس و محتوای مطالب درسی دوره کارشناسی رشته میکربیولوژی، بازنگری ها انجام می شود. البته به صورت کامل شاهد تغییرات عمده نخواهیم بود بلکه ممکن است تعداد واحدهای درسی رشته کم یا زیاد شده و یا در سرفصل برخی از دروس تغییراتی انجام شود. دروس رشته با لحاظ نمودن لزوم هماهنگی با سایر رشته های علوم زیستی در کارگروهی میان رشته ای تعیین شده است. در این بخش سعی داریم آخرین بازنگری صورت گرفته شده برای رشته میکربیولوژی را به شما معرفی کنیم.
براساس آخرین بازنگری صورت گرفته شده این رشته در مقطع کارشناسی شامل 8 نیمسال تحصیلی یا 4 سال هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال است. دانشجویان باید تعداد 135 واحد را اخذ و پاس کنند. این واحد درسی در بسته های آموزشی مختلف عمومی، پایه، اصلی، تخصصی و اختیاری ارائه می شوند. هر واحد نظری در هر نیمسال 16 ساعت و برای هر واحد عملی 32 ساعت مصوب شده است. در جدول زیر می توانید تقسیم بندی واحدهای درسی رشته میکروبیولوژی در مقطع کارشناسی را در دانشگاه های کشور مشاهده کنید.
نوع درس | تعداد واحد | ||
|---|---|---|---|
تفکیک نوع واحدهای درسی رشته میکروبیولوژی | |||
دروس عمومی | 22 واحد | ||
دروس پایه | 20 واحد | ||
دروس تخصصی | 78 واحد | ||
دروس اختیاری | 18 واحد | ||
جمع | 135 واحد | ||
در ادامه هر یک از واحدهای درسی رشته میکروبیولوژی را به صورت جداگانه و با عنوان تعداد واحد هر درس برای شما عنوان می‌کنیم تا شناخت شما نسبت به این رشته کامل شود.
دروس عمومی رشته میکروبیولوژی
در اولین بخش قرار است بسته اول دروس یعنی دروس عمومی را مورد بررسی قرار دهیم. دروس عمومی به آن دسته از دروسی اطلااق می شود که تاثیری در دانش و مهارت تخصصی دانشجویان نداشته و بیشتر با هدف آشنایی با فرهنگ و تاریخ و همچنین افزایش ابعاد معرفت شناختی زیر نظر گروه عمومی و معارف تعیین می شود. دروس عمومی برای تمامی رشته ها مشترک بوده و دانشجویان تمامی رشته ها ملزم به سپری کردن این دسته از دروس هستند. معمولا دروس عمومی مشترک با سایر رشته ها برگزار می شود. در جدول زیر می توانید دروس عمومی رشته میکروبیولوژی را در مقطع کارشناسی پیوسته مشاهده کنید.
بسته درسی | نام درس | تعداد واحد | |
|---|---|---|---|
دروس عمومی مشترک مقطع کارشناسی | |||
مبانی نظری اسلام | اندیشه اسلامی 1 | 2 واحد | |
اندیشه اسلامی 2 | 2 واحد | ||
انسان در اسلام | 2 واحد | ||
حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام | 2 واحد | ||
اخلاق اسلامی | فلسفه اخلاق | 2 واحد | |
اخلاق اسلامی | 2 واحد | ||
آیین زندگی | 2 واحد | ||
عرفان عملی اسلامی | 2 واحد | ||
انقلاب اسلامی | انقلاب اسلامی ایران | 2 واحد | |
آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | 2 واحد | ||
اندیشه سیاسی امام خمینی | 2 واحد | ||
تاریخ و تمدن اسلامی | تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی | 2 واحد | |
تاریخ تحلیلی صدر اسلام | 2 واحد | ||
تاریخ امامت | 2 واحد | ||
آشنایی با منابع اسلامی | تفسیر موضوعی قرآن | 2 واحد | |
تفسیر موضوعی نهج البلاغه | 2 واحد | ||
الزامی | فارسی عمومی | 3 واحد | |
زبان عمومی | 3 واحد | ||
تربیت بدنی 1 | 1 واحد | ||
تربیت بدنی 2 | 1 واحد | ||
دانش خانواده و جمعیت | 2 واحد | ||
لازم به توضیح است که قوانین مشخصی برای پاس کردن 22 واحد دروس عمومی رشته میکروبیولوژی وجود دارد که حتماً باید طبق همین قوانین برای سپری کردن این دروس اقدام کنید. 22 واحد عمومی در نظر گرفته شده برای این رشته تحصیلی بایستی طبق شرایط زیر اخذ شوند:
- 2 درس 2 واحدی از میان دروس مبانی نظری اسلام
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس اخلاق اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس انقلاب اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس تاریخ و تمدن اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس آشنایی با منابع اسلامی
برای این رشته در دروس عمومی، 12 واحد اجباری در نظر گرفته شده که با جمع با دروس عمومی بالا، کل دروس عمومی برای رشته میکروبیولوژی در دوره کارشناسی پیوسته 22 واحد خواهد شد.
دروس پایه رشته میکروبیولوژی
بسته دوم از دروس مربوط به دروس پایه است. دروس پایه بخش اعظمی از دروس دوره کارشناسی را شکل می دهند. این دروس زمینه سازی اولیه را برای دروس اصلی و تخصصی انجام داده و سبب آمادگی ذهنی دانشجویان برای آشنایی با ماهیت اصلی رشته می گردند. دروس پایه با دروس دوره دبیرستان نکات اشتراکی زیادی داشته که بیشتر برای مرور اطلاعات گذشته و همچنین ارائه اطلاعات به صورت تخصصی تر و حرفه ای تر در نظر گرفته می شوند. دروس پایه و تنه مشترک برای رشته میکروبیولوژی در جدول زیر مشخص شده است.
| دروس پایه رشته میکروبیولوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | ریاضیات زیستی | 3 |
| 2 | امار زیستی | 3 |
| 3 | شیمی عمومی1 | 4 |
| 4 | شیمی آلی 1 | 4 |
| 5 | فیزیک عمومی 1 | 4 |
| 6 | کامپیوتر و محاسبات زیستی * | 2 |
| 7 | شیمی آلی 2 * | 2 |
| 8 | شیمی عمومی 2 * | 2 |
| 9 | فیزیک عمومی 2 * | 2 |
| 10 | ریاضی تکمیلی * | 2 |
| دروس مشترک | ||
| 11 | بیوشیمی ساختار | 3 |
| 12 | بیوشیمی ساختار | 1 |
| 13 | بیوشیمی متابولیسم | 2 |
| 14 | ژنتیک پایه | 3 |
| 15 | آزمایشگاه ژنتیک | 1 |
| 16 | ژنتیک مولکولی | 2 |
| 17 | زیست شناسی سلولی | 3 |
| 18 | آزمایشگاه زیست شناسی سلولی و مولکولی | 1 |
| 19 | زیست شناسی مولکولی | 2 |
| 20 | زیست شناسی تکامل | 3 |
| 21 | مبانی بوم شناسی | 3 |
| 22 | مبانی زیست شناسی تکوینی | 3 |
| 23 | مبانی فیزیولوژی جانوری | 3 |
| 24 | مبانی جانورشناسی | 3 |
| 25 | مبانی فیزیولوژی گیاهی | 3 |
| 26 | مبانی گیاهشناسی | 3 |
| 27 | مبانی میکروبیولوژی | 2 |
| 28 | آزمایشگاه میکروبیولوژی | 1 |
| 29 | مبانی فیزیولوژی میکروبی | 2 |
| مجموع واحدها | 20 واحد برای دروس پایه - 38 واحد برای دروس تنه مشترک | |
دروس پایه زمینه ساز خوبی برای دروس پیچیده هستند. با اخذ این دروس است که می توانید دروس تخصصی تر را مفهومی درک کرده و جایگاه آن ها را در رشته متوجه شوید.
در جدول بالا عناوین درسهای الزامی پایه و تنه مشترک زیست شناسی برای پنج رشته (زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، میکروبیولوژی، زیست شناسی سلولی و مولکولی و زیست شناسی دریا) ارائه شده است. حداقل 20 واحد باید از دروس پایه اخذ شود (اخذ حداقل 2 واحد از دروس ستاره دار پایه الزامی است.). همچنین حداقل 38 واحد از تنه مشترک برای هر یک از 4 رشته زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، میکروبیولوژی و زیست شناسی سلولی و مولکولی و حداقل 31 واحد برای رشته زیست شناسی دریا باید اخذ گردد.
دروس تخصصی رشته میکروبیولوژی
بسته آموزشی بعدی مربوط به واحدهای درسی میکروبیولوژی که باید به معرفی آنها بپردازیم دروس تخصصی هستند. دروس تخصصی در واقع اصل و موضوع مهم اصلی مربوط به رشته را به دانشجویان آموزش داده و اهمیت بسیار زیادی برای ارائه مطالب آموزشی حرفه ای مربوط به داشته دارند. دروس تخصصی نقش بسیار مهمی در آشنایی دانشجویان با ماهیت کلی رشته و بازار کار دارند. با مطالعه این دروس است که دانشجویان نقش خود را در بازارکار پیدا کرده و یا گرایش های تحصیلی آینده را انتخاب می کنند. در جدول زیر می توانید واحد درسی تخصصی میکروبیولوژی را مشاهده کنید:
| دروس تخصصی رشته میکروبیولوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | بیوشیمی ساختار | 3 |
| 2 | آزمایشگاه بیوشیمی | 1 |
| 3 | بیوشیمی متابولیسم | 2 |
| 4 | ژنتیک پایه | 3 |
| 5 | آزمایشگاه ژنتیک | 1 |
| 6 | ژنتیک مولکولی | 2 |
| 7 | زیستشناسی تکاملی | 3 |
| 8 | مبانی بوم شناسی | 3 |
| 9 | مبانی زیست شناسی تکوینی | 3 |
| 10 | مبانی جانورشناسی | 2 |
| 11 | آزمایشگاه مبانی جانورشناسی | 1 |
| 12 | مبانی فیزیولوژی جانوری | 2 |
| 13 | آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی جانوری | 1 |
| 14 | مبانی گیاهشناسی | 2 |
| 15 | آزمایشگاه مبانی گیاهشناسی | 1 |
| 16 | مبانی فیزیولوژی گیاهی | 2 |
| 17 | آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی گیاهی | 1 |
| 18 | زیست شناسی سلولی | 3 |
| 19 | آزمایشگاه زیست شناسی سلولی و مولکولی | 1 |
| 20 | زیست شناسی مولکولی | 3 |
| 21 | میکروبیولوژی عمومی | 3 |
| 22 | آزمایشگاه میکروبیولوژی | 1 |
| 23 | فیزیولوژی میکروبی | 3 |
| 24 | آزمایشگاه فیزیولوژی میکروبی | 1 |
| 25 | باکتری شناسی (گرم مثبت ها و میکروبیوتا) | 3 |
| 26 | آزمایشگاه باکتری شناسی 1 | 1 |
| 27 | باکتری شناسی (گرم منفی ها و نامتعارف ها) | 3 |
| 28 | آزمایشگاه باکتری شناسی 2 | 1 |
| 29 | ایمنی شناسی | 2 |
| 30 | آزمایشگاه ایمنی شناسی | 1 |
| 31 | ویروس شناسی | 3 |
| 32 | متون تخصصی میکروبیولوژی | 2 |
| 33 | قارچ شناسی | 2 |
| 34 | آزمایشگاه قارچ شناسی | 1 |
| 35 | میکروبیولوژی صنعتی | 2 |
| 36 | آزمایشگاه میکروبیولوژی صنعتی | 1 |
| 37 | میکروبیولوژی غذایی | 2 |
| 38 | آزمایشگاه میکروبیولوژی غذایی | 1 |
| 39 | میکروبیولوژی محیطی | 2 |
| 40 | آزمایشگاه میکروبیولوژی محیطی | 1 |
| مجموع واحد ها | 78 | |
دروس تخصصی به صورت الزامی در واحدهای درسی گنجانده شده و از اهمیت زیادی قائل هستند؛ به گونه ای که اگر دانشجویان حتی یکی از واحدهای درسی را اخذ نکرده باشد از نظر آموزشی فاقد صلاحیت لازم برای فارغ التحصیلی است. برای اخذ دوس تخصصی باید از همان ابتدای ترم برنامه ریزی صحیح داشت تا در انتهای ترم های آخر مشکلی پیش نیاید.
دروس اختیاری رشته میکروبیولوژی
بسته آخر از دروس ارائه شده در دوره کارشناسی برای رشته میکروبیولوژی مربوط به درس اختیاری است. دروس اختیاری به صورت مازاد ارائه شده و بیشتر نیاز دانشجویان را برای ورود به بازار کار رفع می کند. دانشجویان می توانند از بین دروس اختیاری آن دسته از درس هایی که به گرایش کارشناسی ارشد مورد علاقه که قرار است در آینده در آن مشغول به تحصیل شوند را اخذ کنند. همچنین دانشجویان می توانند دروسی را اخذ کنند که در بازار کار موفقیت آن ها را تضمین می کند و سبب افزایش دانش تخصصی و تقویت رزومه آن ها می گردد. در جدول زیر می توانید واحدهای درسی اختیاری رشته میکروبیولوژی را مشاهده کنید.
| دروس اختیاری رشته میکروبیولوژی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | آزمایشگاه ویروس شناسی | 1 |
| 2 | کارآموزی در زیست شناسی | 2 |
| 3 | انگل شناسی | 2 |
| 4 | آزمایشگاه انگل شناسی | 1 |
| 5 | زیست شناسی آرکی ها | 2 |
| 6 | زیست شناسی و زیست فناوری ریزجلبک ها | 2 |
| 7 | آزمایشگاه ریزجلبک | 1 |
| 8 | مبانی محیط زیست و حفاظت | 2 |
| 9 | مبانی مهندسی ژنتیک | 2 |
| 10 | آزمایشگاه مهندسی زنتیک | 1 |
| 11 | مبانی بیوانفورماتیک | 1 |
| 12 | مبانی زیست فناوری میکروبی | 2 |
| 13 | میکروبیولوژی مولکولی | 2 |
| 14 | میکروبیولوژی خاک | 2 |
| 15 | میکروبیولوژی آب | 2 |
| 16 | فاژها و ویروس های میکروبی | 2 |
| 17 | مبانی زیست شناسی سامانه ها | 2 |
| 18 | مبانی زیست شناسی مصنوعی | 2 |
| 19 | مبانی کارآفرینی | - |
| 20 | مهارتهای کارآفرینی و اشتغال در زیست شناسی | 1 |
| 21 | قارچ های خوراکی و سمی | 2 |
| 22 | ریززیست فناوری میکروبی | 2 |
| 23 | مبانی اپیدمیولوژی | 2 |
| 24 | میکروبیولوژی نفت | 2 |
| 25 | انسان شناسی پایه | 2 |
| 26 | اصول کشت بافت و سلول های جانوری | 2 |
| 27 | مبانی خون شناسی | 2 |
| 28 | قارچ شناسی پزشکی | 2 |
| 29 | ویروس شناسی پزشکی | 2 |
| 30 | میکروبیولوژی تشخیصی | 2 |
| 31 | میکروبیولوژی گیاهی | 2 |
| 32 | میکروبیولوژی جانوری | 2 |
| 33 | میکروبیولوژی دارویی | 2 |
| 34 | میکروبیولوژی کاربردی | 2 |
| 35 | بیوفیزیک | 2 |
| 36 | مبانی زیست شناسی دریا | 2 |
| 37 | پروژه کارشناسی | 2 |
| مجموع واحد ها | 70 | |
از این تعداد واحد درسی اختیاری دانشجویان موظف به اخذ 18 دروس اختیاری هستند. لازم به ذکر است که دروس اختیاری زیر نظر گروه ارائه شده و دانشجویان برای تکمیل واحدهای درسی باید تعداد مشخصی از این دروس را پاس کنند. اخذ حداقل 14واحد از درسهای این جدول الزامی است و بقیه واحدهای اختیاری ( 4واحد) را دانشجویان مجاز هستند صرفا با اطلاع گروه آموزشی ذیربط، از درسهای اختیاری موجود در جدول دروس اختیاری فوق و یا دروس اختیاری پایه و یا از رشته های غیر زیست شناسی اخذ کنند. برای انتخاب دروس اختیاری بهتر است به علاقه مندی، نیاز و همچنین بازارکار خود توجه داشته و بهترین دروس را انتخاب کنید.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نرم افزار تخمین رتبه کنکور
بازار کار رشته میکروبیولوژی
در این بخش قرار است بازار کار رشته میکروبیولوژی را مورد بررسی قرار دهیم. البته قبل از آن نکته ی مهمی را باید بدانید. با توجه به اینکه این رشته کاربردهای بسیار زیادی در جامعه دارد اما متاسفانه در ایران از تمامی پتانسیل های آن استفاده نمی شود، به همین دلیل بازار کار آن چندان قابل توجه نیست. در این رشته مانند سایر عرصه ها برنامه ریزی درست و دقیقی انجام نشده و همین امر موجب می شود تا دانشجویان به سوی بازارکارهای غیرمرتبط روانه شوند. اما با توجه به ماهیت اصلی رشته می توان یک چشم انداز خوبی برای آن در آینده متصور شد.
اگر دانش اموختگان رشته میکروبیولوژی به تقویت مهارت ها و تخصص های لازم برای کسب جایگاه ها و رده های شغلی مناسب بپردازند می توانند بازار کار خوبی برای خود فراهم کنند. رده های شغلی و همچنین سازمان های متعددی برای فارغ التحصیلان این رشته در نظر گرفته شده است که در زیر به آن می پردازیم:
- شرکت ها، آزمایشگاه ها، کارخانه های تولید مواد غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی، زیست فرآورده های تخمیری، بنگاهها و موسسات محیط زیست، سلامت، صنعت، معدن و کشاورزی و هر ساختاری در کشور که نیاز به خدمات تخصصی میکروبیولوژی در حوزه های تولید و کنترل کیفی محصولت و تشخیص وجود میکروارگانیسم های بیماریزا، عامل فساد و خوردگی و نظایر آن را داشته باشد.
- اشتغال در وزارتخانه ها، سازمانها، و موسسات پژوهشی مرتبط با حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی، مراکز ذخایر زیستی و ژنتیکی کشور
- رفع نیازهای آموزشی و پژوهشی موسسات آموزش عالی کشور
- ایجاد اشتغال از طریق تاسیس شرکت های دانش بنیان در زمینه رشته میکروبیولوژی
کاربردهای رشته میکروبیولوژی
برای رشته میکروبیولوژی می توان دو کاربرد بسیار مهم و اصلی در نظر گرفت. با توجه به اینکه این رشته یک بستر مناسب برای پرورش و تربیت نیروهای متخصص و حرفه ای است بنابراین کاربرد اول مربوط به نقش استادی و هئیت علمی یا محقق در دانشگاه ها و موسسات آموزشی یا مراکز تحقیقاتی است. در واقع به تجربیات و تخصص های اساتید برای پرورش نیروهای حرفه ای در سال های آینده نیاز است که این امر یکی از کاربردهای مهم این رشته محسوب می شود.
کاربرد دوم رشته میکروبیولوژی مربوط به بکارگیری نیروی حرفه ای در سازمان های اجرایی و خدماتی است تا نیروی انسانی مورد نیاز سازمان ها فراهم شود. بسیاری از میکروبیولوژیست ها به عنوان دانشمندان زیست پزشکی در بیمارستان ها و آزمایشگاه ها کار می کنند (آزمایش نمونه های بافت بدن، خون و مایعات برای تشخیص عفونت، نظارت بر درمان ها یا ردیابی شیوع بیماری) بنابراین یکی از فعال ترین و مهم ترین رشته های میکروبیولوژی، میکروبیولوژی پزشکی است که به بیماری های انسان و حیوان می پردازد. میکروبیولوژیست های پزشکی عوامل ایجاد کننده بیماری های عفونی را شناسایی کرده و به برنامه ریزی اقداماتی برای کنترل و از بین بردن آنها کمک می کنند. میکروبیولوژیست ها معمولاً برای مشاغل اولیه به مدرک لیسانس در میکروبیولوژی یا یک رشته مرتبط نیاز دارند. آنها معمولاً برای کار در مراکز تحقیقات و دانشگاه ها به مدرک دکترا نیاز دارند.
درآمد رشته میکروبیولوژی
درآمد رشته میکروبیولوژی بسته به شرایط دانش آموختگان و همچنین جایگاه شغلی متفاوت است. به صورت کلی درآمد مناسب و رو به بالایی را می توان برای رشته میکروبیولوژی در کشور متصور شد. اما موضوع مهم این است که بسیاری از افراد فارغ التحصیل شده از این رشته نمی توانند در جایگاه های شغلی ایده ال قرار بگیرند و به همین دلیل مجبور شده تا در شغل های غیر مرتبط با درآمد کمتر ورود کنند. از این گذشته به دلیل عدم شایسته سالاری در استخدام رده های شغلی، این امر نیز به یک چالش برای عزیزان ما در رشته میکروبیولوژی در کشور تبدیل شده است.
اما اگر بخواهیم به صورت کلی شرایط درآمد رشته میکروبیولوژی را مورد بررسی قرار دهیم باید ذکر کنیم که این مهم به شدت به روزمه و شرایط فرد بستگی دارد. درآمد متوسط و یک درآمد بالا را می توان براساس رزومه و توانایی های حرفه ای تغییر داد. رده های شغلی، مکان استخدام و سطح تحصیلات نیز از دیگر فاکتورهای مهم تاثیر گذار در درآمد رشته میکربیولوژی است.
میکروبیولوژی در بسیاری از جنبه های زندگی روزمره از جمله تولید مواد غذایی، تجزیه زیستی، ساخت کالاهای تجاری و مهندسی ژنتیک استفاده می شود. آنها در انواع ظروف و مواد غذایی (به عنوان مثال، میکروارگانیسم ها برای تولید کشک و پنیر) مورد نیاز هستند. همچنین علم میکروبیولوژی برای کمک به ما در درمان بیماری ها ضروری است. به طور کلی میکروب ها برای تمام حیات روی زمین بسیار مهم هستند. به عنوان موجودات همه کاره، آنها نقش عمده ای در فرآیندهای بیوشیمیایی مختلف مانند تخریب زیستی، تخریب زیستی، تغییرات آب و هوا، فساد مواد غذایی، اپیدمیولوژی و بیوتکنولوژی ایفا می کنند. به همین دلیل این رشته از رشته های بسیار مهم و پرکاربرد محسوب می شود.
ادامه تحصیل در رشته میکروبیولوژی
نکته مهم بعدی که باید در مورد رشته میکروبیولوژی به آن بپردازیم، مربوط به شرایط ادامه تحصیل این رشته است. با توجه به اینکه مقاطع تحصیلی بالاتر جایگاه اجتماعی بهتر و درآمد بیشتری را به همراه دارد به همین دلیل درصد قابل توجهی از دانشجویان بعد از اتمام دوره کارشناسی به دنبال ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و دکتری هستند. در این بخش شرایط پذیرش در ارشد و دکتری میکروبیولوژی را بررسی می کنیم.
کارشناسی ارشد رشته میکروبیولوژی
دانشجویان مقطع کارشناسی بلافاصله بعد از اتمام این دوره می‌توانند در آزمون ورودی کارشناسی ارشد شرکت کرده و برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد میکروبیولوژی در بهترین دانشگاه های کشور اقدام نمایند. در حال حاضر امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در بهترین دانشگاه های ایران چه دانشگاه های علوم پزشکی و چه دانشگاه های وزارت علوم برای علاقه مندان در دسترس است. در زیر برخی از گرایش های مهم این رشته در وزارت علوم را با هم مرور می کنیم:
- ارشد میکروبیولوژی گرایش میکروب های بیماری زا
- ارشد میکروبیولوژی گرایش میکروب شناسی صنعتی
- ارشد میکروبیولوژی گرایش میکروب شناسی محیطی
در ارشد میکروبیولوژی بهداشت یا همان میکروب شناسی پزشکی تنها افرادی که دارای مدرک مورد قبول باشند می توانند در این رشته شرکت کنند. مدارک مورد قبول در جدول زیر آمده است. گرایش های ارشد میکروبیولوژی وزارت بهداشت در زیر ارائه شده است.
انگل شناسی- ایمنی شناسی- هماتولوژی اکولوژی انسانی- بیوشیمی بالینی- حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین- زیست فناوری پزشکی- ژنتیک انسانی- فیزیولوژی- سم شناسی- علوم تغذیه در بحران و حوادث غیرمترقبه- قارچ شناسی پزشکی- میکروب شناسی- نانوتکنولوژی پزشکی- ویروس شناسی پزشکی- میکروب شناسی مواد غذایی- ترکیبات طبیعی و دارویی دریایی- علوم تشریح – کنترل مواد خوراکی و آشامیدنی.
دکترا رشته میکروبیولوژی
بعد از اتمام دوره کارشناسی ارشد و دفاع از پایان نامه می توان در آزمون دکتری شرکت کرد. در صورت قبولی در آزمون و کسب نمره لازم در مصاحبه تخصصی می توان در مقطع دکتری شروع به تحصیل کرد. امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری رشته میکروبیولوژی در دانشگاه های برتر کشور فراهم شده است. در زیر برخی از گرایش های مهم رشته دکتری میکربیولوژی ارائه شده است.
- میکروبیولوژی پزشکی
- باکتری شناسی پزشکی
- توکسین های میکروبی
رشته میکروبیولوژی در جهان
در پنجاه سال آینده، بخش بزرگی از فرآورده های شیمیایی مورد نیاز انسان از صنایع شیمیایی به صنایع میکروبی مبدل می شود. رشد و توسعۀ زیست فناوری در تمام ابعاد، بدون توجه به شاخه های گوناگون علوم زیستی، به ویژه دانش میکروبیولوژی امری بسیار بعید و دور از ذهن است. همچنین کاربرد میکروبیولوژی در افزایش کارایی اقتصادی سوختی نیز بدون شناخت میکروب ها و مهار هوشمندانه آن ها به منزل نابودی 10 درصد از کل درامد کشورها است.
دانشگاههای برتر جهان (حداقل 200دانشگاه تراز اول) بدون استثنا از وجود دپارتمان های میکروبیولوژی بهره می برند. برخی دانشگاههای فنی نسبت به تأسیس واحدهای پژوهشی و دپارتمان های میکروبیولوژی اقدام نموده اند. به مدد میکروبیولوژی امروز می دانیم که این موجودات در ابعاد مختلف زندگی از تغذیه، سلامت، صنعت و کشاورزی تا تجارت و اقتصاد نقش عمیقی دارند. نه تنها سلامت و رفتار فردی، بلکه رفتار اجتماعی انسان بشدت تحت تأثیر میکروبیوم انسانی است. به همین دلیل فارغ التحصیلان این رشته از نظر جایگاه اجتماعی در جایگاه فوق العاده ای قرار می گیرند. علاوه بر این حتی استخدام دانشجویان میکروبیولوژی بعد از فارغ التحصیلی در کشورهای مختلف نیز امکان پذیر است.
اگر بخواهیم به صورت دقیق تر شرایط رشته میکروبیولوژی در جهان را برای شما ارزیابی کنیم لازم است تا معرفی بهترین دانشگاه های جهان برای رشته و همچنین میزان درآمد فارغ التحصیلان در رده های شغلی مختلف بپردازیم. رتبه بندی QS یکی از مهم‌ترین رتبه‌بندی‌های دانشگاهی است که براساس سوابق آموزشی، توانایی جذب در بازار کار، نسبت اعضای هیئت علمی به تعداد دانشجو، نسبت اعضای هیئت علمی بین‌المللی، نسبت دانشجویان بین‌المللی و میزان استنادات به ازای هر عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها را رتبه‌بندی می‌کند. در حال حاضر براساس آخرین تغییرات رتبه بندی دانشگاه های جهان برای رشته میکروبیولوژی ۱۰ دانشگاه برتر این رشته به شرح زیر هستند:
- دانشگاه هاروارد، کمبریج، ایالات متحده آمریکا – Harvard University
- موسسه فناوری ماساچوست (MIT) کمبریج، ایالات متحده آمریکا – Massachusetts Institute of Technology (MIT)
- دانشگاه کمبریج، بریتانیا – University of Cambridge
- دانشگاه استنفورد، ایالات متحده – Stanford University
- دانشگاه آکسفورد، بریتانیا – University of Oxford
- ETH زوریخ، سوییس – ETH Zurich
- دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (UCB)، ایالات متحده آمریکا – University of California, Berkeley (UCB)
- دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو (UCSD)، ایالات متحده – University of California, San Diego (UCSD)
- دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس (UCLA)، ایالات متحده – University of California, Los Angeles (UCLA)
- دانشگاه ییل، نیوهیون، ایالات متحده آمریکا – Yale University
از نظر شرایط درآمدی متوسط حقوق یک میکروبیولوژیست 73055 دلار در سال یا 39.42 دلار در ساعت در کانادا است. حقوق افراد تازه کار از 57106 دلار در سال شروع می شود، در حالی که اکثر متخصصین با تجربه تا 357074 دلار در سال درآمد دارند. متوسط حقوق میکروبیولوژیست Iدر ایالات متحده تا 27 دسامبر 2022 50,615 دلار است، اما این محدوده معمولاً بین 44,984 تا 57,628 دلار است. میکروبیولوژیست‌ها در آمریکا معمولاً در آزمایشگاه‌ها، دفاتر و محیط‌های صنعتی کار می‌کنند، جایی که آزمایش‌ها را انجام می‌دهند و نتایج را تجزیه و تحلیل می‌کنند. مطالعه میکروبیولوژی یک مسیر سودآور برای ورود به علم است. مدرک میکروبیولوژی می تواند مسیرهای شغلی زیادی را باز کند. بهترین کشورها برای مطالعه میکروبیولوژی شامل انگلستان، هلند و سوئیس است.
