مدارس دولتی و غیردولتی هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند که والدین باید قبل از تصمیم‌گیری در مورد انتخاب مدارس نسبت به آنها آگاه باشند. یکی از این تفاوت‌ها به نحوه ثبت‌نام و شرایط آنان برمی‌گردد، از تفاوت دیگر مدارس دولتی به مدارس غیردولتی می‌توان به رایگان یا شهریه پرداز بودن آنها اشاره کرد. در این نوشتار به مقایسه مدارس دولتی با سایر مدارس پرداخته‌ایم.
با گزینه دو همراه باشید.
انواع مدارس به شرح زیر است:
مدارس دولتی مدرسه ای است که تمامی هزینه‌های آن توسط دولت تأمین می‌شود. مدارس غیردولتی به مدارسی اطلاق می‌شود که بخشی از هزینه‌های آنان توسط مردم، اولیاء یا دانش‌آموزان تأمین و پرداخت می‌شود.
تصور اینکه مدارس غیرانتفاعی بهتر از مدارس دولتی است را کنار بگذارید، زیرا بسیاری از مدارس غیرانتفاعی فقط به دنبال دریافت هزینه‌های بالا از دانش‌آموزان و ارائه خدمات اضافه است.
در زیر به صورت خلاصه به ارائه تفاوت مدارس دولتی با مدارس غیرانتفاعی، هیئت امنایی، نمونه دولتی، تیزهوشان و شاهد پرداخته‌ایم.
تفاوت مدارس هیئت امنایی با سایر مدارس در شیوه مدیریت آن است. به این معنا که به جای یک نفر که به‌عنوان مدیر در یک مدرسه مشغول به خدمت است، یک گروه به‌عنوان مدیر و در قالب هیئت‌امنا وظیفه مدیریت مدرسه را برعهده دارند.
مدارس نمونه دولتی از مدارس هیئت امنایی است که دانش‌آموزان واجد شرایط می‌توانند در این مدارس تحصیل کنند. دوره متوسطه اول این مدارس نیاز به آزمون ورودی ندارد. اما برای ورود به دوره متوسطه دوم باید در آزمون نمونه دولتی حدنصاب لازم را کسب کرد.
مدارس تیزهوشان از دیگر مدارس کشور است که در آن استعدادهای برتر مشغول به تحصیل هستند. تفاوت این مدارس با مدارس دولتی در این است که کیفیت آموزش و سطح تدریس بسیار بالا است.
مدارس شاهد هم جزء مدارس دولتی به شمار می‌روند و ویژه گروه خاصی از دانش‌آموزان است. در این مدارس عموماً دانش‌آموزانی که دارای اولیاء شهید، جانباز و یا رزمنده هستند به تحصیل مشغول می شوند.
مدارس دولتی و غیرانتفاعی نسبت به خدماتی که ارائه می‌دهند با همدیگر تفاوت دارند. همچنین مدارس غیرانتفاعی عمدتاً توسط هیئت‌امنا یا مؤسسین اداره می‌شود که مدیر مدرسه را نیز آنها تعیین می‌کنند. اما مدیر مدارس دولتی، توسط ادارهٔ آموزش‌وپرورش هر منطقه تعیین می‌شود. بودجه‌ی مدارس دولتی توسط دولت تأمین می‌شود. بودجه‌ای حداقلی که باید تمامی مدارس دولتی کشور را پوشش دهد. طبیعتاً امکانات این مدارس نیز متناسب با همین بودجه، محدود و حداقلی است. ابن تفاوت، فقط مربوط به امکانات رفاهی و فوق‌برنامه نمی‌شود؛ بلکه شرایط ضروری تحصیل را نیز در بر می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال در مدارس غیرانتفاعی، کیفیت میز و صندلی‌ها بهتر است.
مدارس غیرانتفاعی از نظر امکانات تحصیلی نسبت به مدارس دولتی وضعیت بهتری دارند. در این مدارس به دلیل بودجه‌ای که دریافت می‌کنند، امکانات بهتری نیز ارائه می‌دهند. همان طور که بیان شد تفاوت مدارس دولتی با مدارس غیردولتی فراهم نمودن امکانات برای دانش‌آموز است. برخی مدارس دارای فضاهایی جهت مطالعه دانش‌آموز است و دانش‌آموز می‌تواند برای مطالعه در مدرسه بماند و فقط برای استراحت به منزل برود. از طرف دیگر در مدارس غیرانتفاعی فرصت انجام کارهای عملی برای دانش‌آموزان فراهم شده است که همین امر موجب تقویت دروس عملی آنان می‌شود. برای دروسی مانند شیمی، فیزیک، علوم، جغرافی و دروس عملی، مدرسان به امکانات آزمایشگاهی و ابزارآلات کمک‌آموزشی نیاز دارند. مدارس غیرانتفاعی طبیعتاً بودجه‌ی بیشتری برای فراهم‌آوری این امکانات دارند. هرچند که در مدارس دولتی نیز به‌صورت حداقلی و در حد کفایت، این موارد فراهم می‌شوند.
در مدارس غیرانتفاعی، کلاس‌های غیردرسی و فوق‌العاده برگزار می‌شود و کیفیت تدریس به دلیل استخدام اساتید حرفه‌ای نسبت به مدارس دولتی بالاتر است. البته در برخی موارد مدارس دولتی نسبت به مدارس غیرانتفاعی کیفیت تدریس بالاتری دارند؛ زیرا امروزه تنها برخی از مدارس غیرانتفاعی کلان‌شهرها توانسته‌اند جایگاه خود را ارتقا دهند و نسبت به مدارس دولتی برتری یابند.
در مدارس غیرانتفاعی با توجه به شهریه‌ای که دریافت می‌شود، معلمانی با کیفیت تدریس بالا استخدام می‌کنند. در مدارس غیرانتفاعی، مشاوران تحصیلی جهت برنامه‌ریزی درسی دانش‌آموز، مدیریت و کنترل زمان، حمایت و راهنمایی دانش‌آموز و… حضور دارند. یکی از مهم‌ترین موارد تفاوت مدارس دولتی و غیرانتفاعی، دانش و تجربهٔ مدرسان آنهاست. طبیعتاً دانش‌آموزان و والدینی که برای تحصیل خود یا فرزندشان هزینه پرداخت کرده‌اند، انتظار دارند که مدرسه، از حضور بهترین مدرسان بهره ببرد. این در حالی است که در مدارس دولتی، خانواده‌ها نمی‌توانند هیچ دخالتی در انتخاب مدرسان داشته باشند. در مدارس غیرانتفاعی در بسیاری موارد از حضور مدرسان باسابقه و بازنشسته‌ای بهره می‌برند که در سطح استانی یا حتی کشوری، مشهور هستند. اما در مدارس دولتی با نسبت بیشتری شاهد حضور معلم‌های جوان، کم‌تجربه و حتی ضمن خدمت هستیم.
برنامه آموزشی رسمی هر دو مدرسه‌ی دولتی و غیرانتفاعی یکسان و مطابق دروسی است که از سوی وزارت آموزش‌وپرورش برای هر پایه تعیین می‌شود. فارغ از این برنامه‌ی آموزشی اولیه، در مدارس غیرانتفاعی توجه بسیار بیشتری به کلاس‌های فوق‌برنامه و تقویتی می‌شود. در مدارس غیرانتفاعی، کلاس‌هایی مانند زبان خارجی، انواع مهارت‌ها، کلاس‌های جبرانی و تقویتی برای آماده‌سازی آزمون‌ها و کنکور برگزار می‌شود. طبیعتاً به دلیل محدود بودن بودجه مدارس دولتی، کلاس‌های فوق‌برنامه و امکانات آموزشی نیز کمتر است.
در مدارس غیرانتفاعی تعداد دانش‌آموزان محدود است. درحالی‌که در مدارس دولتی ممکن است تا چهل دانش‌آموز را نیز در یک کلاس ببینیم، تعداد دانش‌آموزان کلاس‌های مدارس غیرانتفاعی به‌ندرت از ۲۰ نفر تجاوز می‌کند. این موضوع چند دلیل اصلی دارد که مهم‌ترین آنها، تعهد این مدارس به رعایت نسبت مشخصی از دانش‌آموزان به فضای کلاس، امکانات آموزشی و نیز مدرس است.
با توجه به اینکه شرط معدل برای ثبت‌نام مدارس غیرانتفاعی وجود ندارد، اما برخی از این مدارس تنها به ثبت‌نام دانش‌آموزان با معدل بالا اقدام می‌کنند.
به‌طورکلی، کیفیت آموزش در مدارس غیرانتفاعی نسبت به دولتی بالاتر است. به همین دلیل هم دانش‌آموزان این مدارس، عموماً از نظر تحصیلی موفق‌تر عمل می‌کنند. اما قطعاً نمی‌توان تنها مدرسه، امکانات و سطح کیفی مدرسان آن را دلیل موفقیت یک دانش‌آموز دانست. وضعیت خانوادگی و فرهنگی، میزان علاقه، تعهد، استعدادها و پشتکار نیز در این امر مؤثر هستند.
مدارس هیئت امنایی نسبت به مدارس عادی دولتی کیفیت تحصیلی بالاتری دارد. به این مدارس این امکان داده می‌شود که برنامه‌های آموزشی و تربیتی بیشتری برای دانش‌آموزان برگزار کنند. همان‌طور که در بندهای بالاتر ذکر شد، این مدارس بر خلاف بقیه مدارس فقط با یک مدیر اداره نمی‌شود. یعنی یک گروه به‌عنوان مدیر و در قالب هیئت‌امنا وظیفه مدیریت مدارس را به عهده دارند و در بین این گروه یک رئیس انتخاب می‌شود. مدارس هیئت امنایی موظف هستند میزان شهریه و هزینه کلاس‌های فوق‌برنامه را به دانش‌آموزان و اولیا اعلام کنند. میزان شهریه مدارس هیئت امنایی وابسته به مواردی مانند موقعیت جغرافیایی، امکانات و خدمات آموزشی موجود در مدرسه و … است. در واقع شهریه مدارس هیئت امنایی متغیر و با یکدیگر متفاوت است.
امکانات تحصیلی در مدارس هیئت امنایی نسبت به مدارس دولتی بهتر است، زیرا به دلیل مشارکت اولیا در انجمن‌های مختلف، امکانات بهتری برای دانش‌آموزان فراهم می‌شود.
اگرچه محتوای ارائه‌شده در مدارس غیرانتفاعی، نمونه دولتی و تیزهوشان با مدارس دولتی متفاوت است، محتوای دروس و برنامه‌های درسی در مدارس هیئت امنایی فرق چندانی با مدارس دولتی ندارد و سطح علمی کلیه دانش‌آموزانی که در این مدارس تحصیل می‌کنند، در پایان دوره تحصیل هم‌سطح با دانش‌آموزان مدارس دولتی است.
در مدارس هیئت امنایی، معلمین زیر نظر هیئت‌امنا انتخاب می‌شوند و نظارت بر عملکرد معلمین وجود دارد.
برای برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه هزینه‌های لازم توسط انجمن جمع‌آوری می‌شود، بنابراین کلاس‌های فوق‌برنامه در این مدارس نسبت به مدارس دولتی بیشتر و متنوع‌تر است.
مدارس هیئت امنایی نسبت به مدارس دولتی دارای ظرفیت کمتری است. به دلیل خلوت بودن مدرسه، سطح رسیدگی به دانش‌آموزان به‌مراتب بهتر است.
تقریباً مشابه مدارس دولتی، اولویت با دانش‌آموزانی است که در مناطق اطراف مدرسه زندگی می‌کنند یا محل کار والدین آنها نزدیک به مدرسه است. هیچ‌یک از دانش‌آموزان برای ثبت‌نام ملزم به پرداخت وجه، شرط معدل، مصاحبه یا گذراندن آزمون ورودی نیستند و تیم مدیریت مدرسه با دریافت گواهی تحصیلی دوره‌های قبل پیش به وضعیت تحصیلی دانش‌آموز خواهد برد.
مدرسه نمونه دولتی از محبوبیت بالایی برخوردار است. داوطلبین زیادی برای کسب صندلی در مدرسه نمونه دولتی با همدیگر رقابت می‌کنند. چند سالی است که نحوه پذیرش و مدیریت این مدرسه برای دوره اول متوسطه تغییر پیدا کرده و تبدیل به مدارس هیئت امنایی شده است. پذیرش این مدارس بدون برگزاری آزمون است و با شرایط خاصی که هر مدرسه مشخص می‌کند، دانش‌آموزان می‌توانند در این مدارس پذیرفته شوند. برای ورود به مدارس نمونه دولتی در دوره دوم متوسطه باید در آزمونی که برای این مدرسه برگزار می‌شود، شرکت کرد. مزیتی که مدارس نمونه دولتی نسبت به مدارس تیزهوشان دارد این است که سخت‌گیری کمتری داشته و پذیرش داوطلبان در این مدرسه راحت‌تر انجام می‌شود.
امکانات تحصیلی در مدارس نمونه دولتی نسبت به مدارس دولتی بالاتر است. به دلیل اینکه در این مدارس امکانات آموزشی مانند کارگاه، آزمایشگاه، سمینار و… به‌خوبی فراهم می‌شود در نتیجه از نظر امکانات آموزشی و تحصیلی مشکلی برای دانش‌آموزان وجود ندارد.
یکی از نقاط قوت مدرسه نمونه دولتی در مقایسه با مدارس دولتی این است که کیفیت تدریس در این مدارس بالاتر است. اساتید با توجه به سطح دانش‌آموزان، کتاب‌های درسی و مکمل آموزشی را به دانش‌آموزان تدریس می‌کنند. دانش‌آموزان در مدارس دولتی قادر به شکوفایی استعدادها و مهارت‌های خود هستند.
در مدارس نمونه دولتی از برترین اساتید و دبیران استفاده می‌شود. این مدارس هر ساله رتبه‌های برتری را در کنکور دارند؛ زیرا اساتید خبره در این مدارس مشغول به تدریس دانش‌آموزان هستند.
کلاس‌های فوق‌برنامه زیادی برای دانش‌آموزان مدرسه نمونه برگزار می‌شود که کلاس‌های دولتی فاقد این برنامه‌ها هستند، یا اگر دارای کلاس‌های فوق‌برنامه باشند به تعداد محدود و اندک است. در مدارس نمونه دولتی کلاس‌های جبرانی، تقویتی، پرسش‌وپاسخ و… زیادی اجرا می‌شود که هر کدام سبب ارتقا سطح یادگیری دانش‌آموزان می‌شود.
ظرفیت دانش‌آموزان در مدارس نمونه دولتی در مقایسه با مدارس دولتی بسیار پایین است. در مدارس نمونه دولتی تنها دانش‌آموزان واجد شرایط می‌توانند تحصیل کنند، درحالی‌که در مدارس دولتی شرایط خاصی تعریف نشده و تقریباً تمامی متقاضیان مجاز به ثبت‌نام در این مدارس هستند.
حداقل معدل لازم برای ثبت‌نام آزمون مدارس نمونه دولتی 17 است. درحالی‌که در مدارس دولتی دانش‌آموزان با معدل‌های مختلف می‌توانند ثبت‌نام کنند.
مدارس تیزهوشان از نظر امکانات آموزشی مانند کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، سمینارها و… حرف اول را می‌زند. در این مدارس برای اینکه دانش‌آموزان در بالاترین سطح خود باشد، امکانات آموزشی زیادی فراهم شده است. به دلیل محیط تحصیلی باکیفیت و فعالیت‌های علمی که در این مدارس انجام می‌گیرد، خلاقیت و توانایی دانش‌آموزان به‌خوبی نمایان می‌شود. مدارس تیزهوشان طبیعتاً بودجهٔ بیشتری برای فراهم‌آوری امکانات کمک‌آموزشی دارند. هرچند که در مدارس دولتی نیز به‌صورت حداقلی و در حد کفایت، این موارد فراهم می‌شوند. همچنین مدارس تیزهوشان اغلب کتابخانه‌ها و سالن‌های مطالعه پیشرفته‌تری دارند.
امکانات تحصیلی در مدارس نمونه دولتی نسبت به مدارس دولتی بالاتر است. به دلیل اینکه در این مدارس امکانات آموزشی مانند کارگاه، آزمایشگاه، سمینار و… به‌خوبی فراهم می‌شود در نتیجه از نظر امکانات آموزشی و تحصیلی مشکلی برای دانش‌آموزان وجود ندارد.
در مدارس تیزهوشان از برترین اساتید بهره‌مند می‌شود. یکی از بهترین و سخت‌گیرترین مدارس همین مدارس است؛ زیرا اساتید روی یادگیری دانش‌آموزان بسیار حساس هستند. هر ساله رتبه برترهای زیادی از مدرسه تیزهوشان در کنکور می درخشند که اغلب آنان رتبه‌های تک‌رقمی دارند.
کیفیت اساتید در مدارس تیزهوشان حرف اول را می‌زند. با توجه به اینکه این مدارس از اساتید برتر و خبره بهره‌مند می‌شود، در نتیجه دانش‌آموزان با دبیران حرفه‌ای سروکار دارند که همین امر موجب افزایش سطح دانش آنان می‌شود.
در مدارس تیزهوشان، کلاس‌های فوق‌برنامه زیادی اجرا می‌شود که برای تقویت و افزایش سطح یادگیری دانش‌آموزان است. در این مدارس سخت‌گیری زیادی برای کسب نمرات برتر وجود دارد و دانش‌آموزان موظف‌اند تا از نظر آموزشی در سطح بالایی قرار بگیرند. به دلیل برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه، دانش‌آموزان تسلط بیشتری روی مباحث درسی دارند.
ظرفیت دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان بسیار کمتر از مدارس دولتی است. برای ورود به مدارس تیزهوشان باید در آزمون ورودی نمره حدنصاب را کسب کرد که از این امتحان تعداد محدودی سربلند بیرون می‌آیند. همچنین شرایط در نظر گرفته شده برای ورود به مدارس تیزهوشان مانند یک فیلتر عمل می‌کند که از ثبت‌نام همه متقاضیان جلوگیری می‌کند.
حداقل معدل لازم برای ثبت‌نام آزمون مدارس تیزهوشان 19 است، درحالی‌که مدارس دولتی دانش‌آموزان با معدل‌های مختلف را جذب می‌کند.
مدارس تیزهوشان از نظر امکانات آموزشی مانند کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، سمینارها و… حرف اول را می‌زند. در این مدارس برای اینکه دانش‌آموزان در بالاترین سطح خود باشد، امکانات آموزشی زیادی فراهم شده است. به دلیل محیط تحصیلی باکیفیت و فعالیت‌های علمی که در این مدارس انجام می‌گیرد، خلاقیت و توانایی دانش‌آموزان به‌خوبی نمایان می‌شود. مدارس تیزهوشان طبیعتاً بودجهٔ بیشتری برای فراهم‌آوری امکانات کمک‌آموزشی دارند. هرچند که در مدارس دولتی نیز به‌صورت حداقلی و در حد کفایت، این موارد فراهم می‌شوند. همچنین مدارس تیزهوشان اغلب کتابخانه‌ها و سالن‌های مطالعه پیشرفته‌تری دارند.
امکانات تحصیلی در مدارس نمونه دولتی نسبت به مدارس دولتی بالاتر است. به دلیل اینکه در این مدارس امکانات آموزشی مانند کارگاه، آزمایشگاه، سمینار و… به‌خوبی فراهم می‌شود در نتیجه از نظر امکانات آموزشی و تحصیلی مشکلی برای دانش‌آموزان وجود ندارد.
در مدارس تیزهوشان از برترین اساتید بهره‌مند می‌شود. یکی از بهترین و سخت‌گیرترین مدارس همین مدارس است؛ زیرا اساتید روی یادگیری دانش‌آموزان بسیار حساس هستند. هر ساله رتبه برترهای زیادی از مدرسه تیزهوشان در کنکور می درخشند که اغلب آنان رتبه‌های تک‌رقمی دارند.
کیفیت اساتید در مدارس تیزهوشان حرف اول را می‌زند. با توجه به اینکه این مدارس از اساتید برتر و خبره بهره‌مند می‌شود، در نتیجه دانش‌آموزان با دبیران حرفه‌ای سروکار دارند که همین امر موجب افزایش سطح دانش آنان می‌شود.
در مدارس تیزهوشان، کلاس‌های فوق‌برنامه زیادی اجرا می‌شود که برای تقویت و افزایش سطح یادگیری دانش‌آموزان است. در این مدارس سخت‌گیری زیادی برای کسب نمرات برتر وجود دارد و دانش‌آموزان موظف‌اند تا از نظر آموزشی در سطح بالایی قرار بگیرند. به دلیل برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه، دانش‌آموزان تسلط بیشتری روی مباحث درسی دارند.
ظرفیت دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان بسیار کمتر از مدارس دولتی است. برای ورود به مدارس تیزهوشان باید در آزمون ورودی نمره حدنصاب را کسب کرد که از این امتحان تعداد محدودی سربلند بیرون می‌آیند. همچنین شرایط در نظر گرفته شده برای ورود به مدارس تیزهوشان مانند یک فیلتر عمل می‌کند که از ثبت‌نام همه متقاضیان جلوگیری می‌کند.
حداقل معدل لازم برای ثبت‌نام آزمون مدارس تیزهوشان 19 است، درحالی‌که مدارس دولتی دانش‌آموزان با معدل‌های مختلف را جذب می‌کند.
مدارس تیزهوشان در کنار کیفیت بالای تدریس و آموزشی که ارائه می‌دهد، می‌تواند منجر به افت تحصیلی دانش‌آموز شود؛ زیرا دانش‌آموزی که همیشه جز بهترین‌ها بوده و در مدرسه خود از نفرات برتر محسوب می‌شده، در مدارس تیزهوشان به‌گونه‌ای که باید دیده نشده و توجه‌ها به وی کمتر می‌شود، در نتیجه همین موضوع ممکن است باعث افت تحصیلی دانش‌آموز شود.
مدارس شاهد نوع خاصی از مدارس دولتی بوده که تنها برای خانواده‌های شهدا، جانبازان، آزادگان و مدافعان حرم در نظر گرفته شده است، این مدارس با پرداخت شهریه (کمتر از شهریه مدارس غیردولتی) به ارائه خدمات برای خانواده‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران می‌پردازد و دانش‌آموز برای پذیرش در این مدارس باید شرایط ویژه‌ای داشته باشد. شهریه مدارس شاهد بابت فعالیت‌های فوق‌برنامه و کلاس‌های تقویتی و جبرانی مدارس شاهد دریافت می‌شود.
دررابطه‌با امکانات و کیفیت تدریس در مدارس شاهد باید بگوییم که این مدارس نسبت به مدارس عادی بسیار بهتر هستند. امکانات آموزشی مانند کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و… در مدارس شاهد بسیار چشمگیرتر است.
در این مدارس به دلیل تعداد کم دانش‌آموزان، رسیدگی به وضعیت تحصیلی آنان بهتر از مدارس دولتی است. کم بودن تعداد دانش‌آموزان سبب شده تا امکان رفع اشکال، توضیح دوباره مباحث درسی و… راحت‌تر انجام شود.
کیفیت تدریس در مدارس شاهد نسبت به اساتید و دبیران آن سنجیده می‌شود. این مدارس معمولاً از بهترین اساتید بهره‌مند می‌شوند. کیفیت آموزشی مدارس شاهد به دلیل جذب بهترین مدرسان و دبیران و هوشمند شدن کلاس‌های آنها روزبه‌روز در حال افزایش است.
مدارس شاهد جهت ارتقای کیفیت آموزشی دانش‌آموزان دارای کلاس‌های فوق‌برنامه و تقویتی است که از جمله این کلاس‌های تقویتی کلاس زبان مدارس شاهد است که با استفاده از دبیران نمونه اقدام به برگزاری کلاس‌های تقویتی زبان می‌نماید. همچنین برنامه‌های فرهنگی زیادی در مدارس شاهد برگزار می‌شود تا دانش‌آموزان از تمامی ابعاد تحصیلی و آموزشی پیشرفت کنند.
در مدرسه شاهد، تعداد دانش‌آموزان کمتری نسبت به مدارس دولتی در هر کلاس درس حضور دارند. تعداد دانش‌آموزان کمتر سبب سهولت مدیریت می‌شود. به دلیل شرایط عمومی و اختصاصی ثبت‌نام مدارس شاهد، تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های مدارس شاهد نسبت به دیگر مدارس کمتر هست؛ لذا همین عامل باعث می‌شود که محیط مدارس شاهد محیطی آرام‌تر هم برای دانش‌آموز و هم برای دبیر باشد و در نتیجه امکان توزیع امکانات آموزشی راحت‌تر است.
شرط معدل برای ثبت‌نام مدارس شاهد براساس پایه تحصیلی متفاوت است.
مدارس شاهد زیر نظر اداره کل امور شاهد و ایثارگران وزارت آموزش پرورش قرار دارد و اولویت ثبت‌نام این مدارس برای دانش‌آموزان شاهد که شامل فرزندان شهدا، آزادگان و جانبازان 50% به بالا است؛ ولی فرزندان غیر شاهد مانند فرزندان ایثارگران زیر 50 درصد و اقوام شهدا و ایثارگران و همچنین فرزندان کارمندان مدارس شاهد و آموزش‌وپرورش نیز می‌توانند در مدارس شاهد ثبت‌نام کرده و با توجه به اولویت امتیازشان پذیرش شوند.
مهم‌ترین تفاوت مدرسه دولتی با غیرانتفاعی از نظر شهریه است. هزینه ثبت‌نام در مدارس غیردولتی از دانش‌آموزان اخذ می‌شود. البته شهریه هر مدرسه با توجه به امکانات و خدمت ارائه شده و مکان و محل جغرافیایی فرق می‌کند.
ظرفیت مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان در مقایسه با ظرفیت مدارس دولتی بسیار پایین است. در مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان تنها دانش‌آموزان واجد شرایط می‌توانند ادامه تحصیل دهند، درحالی‌که مدارس دولتی شرایط خالصی تعریف نکرده‌اند و تقریباً تمام متقاضیان فرصت ادامه تحصیل را خواهند داشت.
سطح هوش دانش‌آموزانی که وارد مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی می‌شوند، در مقایسه با دانش‌آموزان مدارس دولتی بالاست. این اختلاف به دلیل این است که مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان، تنها دانش‌آموزانی را جذب می‌کنند که دارای معدل بالایی باشند، درحالی‌که مدارس دولتی دانش‌آموزان با معدل‌های مختلف را جذب می‌کنند.
برنامه‌های متنوعی که در مدارس غیرانتفاعی برگزار می‌شود، نسبت به مدارس دولتی بیشتر و باکیفیت بالاتر است. مدارس دولتی به دلیل محدود بدون بودجه، امکانات آموزشی کمتری برای برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه دارند.
خیر، برای ثبت‌نام این مدرسه فقط داشتن شرایط اولیه لازم است. مدارس شاهد علاوه بر پذیرش از دانش‌آموزان شاهد دانش‌آموزان عادی را هم ثبت‌نام می‌کند. یعنی اگر دانش‌آموزی امتیازات شاهد را نداشته و فقط شرایط تحصیلی این مدرسه را داشته باشد، می‌تواند در این مدارس ثبت‌نام کند. به صورت کلی مدارس شاهد از دانش‌آموزان منطقه محدود به خود و با توجه به ظرفیتی که دارد، دانش‌آموزان واجد شرایط را ثبت‌نام می‌کند.
بالا بودن سطح آموزشی و کلاس‌های فوق‌برنامه متعدد و همچنین جمعیت پایین مدارس غیرانتفاعی عامل بالقوهٔ مؤثری بر بالابردن کیفیت آموزش است.
برنامه درسی در هر دو مدرسه یعنی مدارس دولتی و غیردولتی مشترک است. اهداف آموزشی و پرورشی در این مدارس به صورت مشترک دنبال می‌شود. اما تفاوت عمده‌ای که بین این دو مدارس وجود دارد این است که در مدارس غیردولتی اولیا می‌توانند برنامه‌های آموزشی و تربیتی بیشتری را به دانش‌آموزان ارائه دهند.
با توجه به بررسی آمارهای رتبه های برتر تک رقمی کنکور 1402، بیشترین رتبه برترها از مدارس تیزهوشان بوده اند.
موسسه آموزشی فرهنگی گزینه دو برگزارکننده آزمون آزمایشی ویژه داوطلبان آزمون سراسری و آزمون های استاندارد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دوره اول متوسطه و پایه های دهم و یازدهم می باشد. گزینه دو به عنوان یک موسسه پیشرو در زمینه خدمات نوین آموزشی، نرم افزارهای گوناگونی را جهت بهبود فرآیند آموزش و سنجش برای دانش آموزان و مدارس ارائه می کند