معرفی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی رشته‌ای است که به مطالعه ساختارها و فرآیندهای شیمیایی پدیده‌های بیولوژیکی می‌پردازد که شامل واحدهای اساسی حیات، مولکول‌ها می‌شود. با توجه به اهمیت این رشته در این نوشتار با شما همراه هستیم تا به بررسی تاریخچه، دانشگاه های برتر، نمونه کارنامه قبولی، بازار کار، گرایش ها، کاربرد و شرایط ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران و جهان بپردازیم.
هدف زیست شناسی سلولی و مولکولی درک ساختار و عملکرد فیزیولوژیکی تک تک سلول ها، نحوه تعامل آنها با محیط خود و چگونگی هماهنگی تعداد زیادی از سلول ها با یکدیگر برای تشکیل بافت ها و موجودات است. رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی دو مورد از سریع ترین و هیجان انگیزترین حوزه های زیست شناسی مدرن هستند. این تخصص دانشجویان را برای تحصیلات تکمیلی یا حرفه ای و مسیرهای شغلی در بیوتکنولوژی، تحقیقات زیست پزشکی و حوزه های مرتبط آماده می کند.
تاریخچه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
تاریخچه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی به سال های دور برمی گردد. علیرغم برجستگی زیست شناسی سلولی و مولکولی در علوم زیستی معاصر، زیست شناسی مولکولی یک رشته نسبتاً جوان است که در دهه های 1930 و 1940 آغاز شد و در دهه های 1950 و 1960 شتاب گرفت. اگرچه دلیل مستقیم پیشرفت آن ژنتیک کلاسیک بود، ظهور بیولوژی مولکولی نشان دهنده همگرایی کار توسط ژنتیک دانان، فیزیکدانان و شیمیدانان ساختاری بود. چهار دوره توسعه زیست شناسی مولکولی شامل دوره کلاسیک آن، مهاجرت بعدی آن به سایر حوزه های زیستی، و چرخش اخیر آن به ژنومیک و پسا ژنومیک است.
زیست شناسی مولکولی در اولین تظاهرات خود – نامی که توسط وارن ویور از بنیاد راکفلر در سال 1938 ابداع شد – به جای یک رشته منسجم، ایده آلی از توضیحات فیزیکی و شیمیایی زندگی بود. پس از ظهور نظریه وراثت مندلی-کروموزوم در دهه 1910 و بلوغ نظریه اتمی و مکانیک کوانتومی در دهه 1920، چنین توضیحاتی در دسترس به نظر می رسید. ویور و دیگران تحقیقات را در تقاطع زیست شناسی، شیمی و فیزیک سرمایه گذاری کردند، در حالی که فیزیکدانان برجسته ای مانند نیلز بور و اروین شرودینگر توجه خود را به گمانه زنی های بیولوژیکی معطوف کردند. با این حال، در دهه‌های 1930 و 1940 به هیچ وجه مشخص نبود که تحقیقات بین‌رشته‌ای ثمربخش باشد. در سال 1940، جورج بیدل و ادوارد تیتوم وجود یک رابطه دقیق بین ژن ها و پروتئین ها را نشان دادند. آنها در جریان آزمایش‌هایشان که ژنتیک را با بیوشیمی مرتبط می‌کردند. در سال 1952، آلفرد هرشی و مارتا چیس تأیید کردند که ماده ژنتیکی باکتریوفاژ، ویروسی که باکتری ها را آلوده می کند، از DNA تشکیل شده است. در سال 1953، جیمز واتسون و فرانسیس کریک ساختار مارپیچ دوگانه مولکول DNA را کشف کردند. در سال 1961، فرانسوا ژاکوب و ژاک مونود وجود یک واسطه بین DNA و محصولات پروتئینی آن را فرض کردند که آن را RNA پیام رسان نامیدند. بین سال‌های 1961 تا 1965، رابطه بین اطلاعات موجود در DNA و ساختار پروتئین‌ها مشخص شد. در قرن بیستم نیز شاهد پیشرفت های چشمگیر در زمینه زیست شناسی سلولی و مولکلولی تا اکنون بوده ایم.
برای آمادگی بیشتر در کنکور می توانید در آزمون های استاندارد گزینه دو شرکت کنید : آزمون های آزمایشی گزینه دو
تعریف تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی یک برنامه یکپارچه و ترکیبی که بر مطالعه علمی سلول ها، سیستم های سلولی و اساس مولکولی ساختار و عملکرد سلول تمرکز دارد.به عبارتی زیست شناسی سلولی و مولکولی شامل مطالعه ساختار و عملکرد ارگانیسم ها و فرآیندهای بیولوژیکی در سطح سلول ها و درشت مولکول هایی است که آنها را تعریف می کنند (DNA، RNA، پروتئین ها، لیپیدها و کربوهیدرات ها). همچنین دوره های آموزشی در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی پایه ای برای درک مکانیسم های سلامت و بیماری در یک گروه علوم زیست پزشکی متمرکز بر انسان و سلامت فراهم می کند.
دوره کارشناسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی از دوره های نظام آموزش عالی است که هدف آن تربیت کارشناسان متعهد و متخصص آشنا به مفاهیم اساسی زیست شناسی سلولی و مولکولی است تا بتوانند نیازهای مراکز آموزش عالی، پژوهشی، تولیدی و خدماتی را رفع کنند.
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در یک نگاه
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی زیر مجموعه کنکور علوم تجربی و ریاضی فیزیک است. داوطلبین برای ورود به این رشته باید در آزمون سراسری علوم تجربی یا ریاضی و فیزیک شرکت کنند. تعداد رقبای زیادی هر ساله برای ورود به این رشته با همدیگر به رقابت می پردازند. از طرف یگر ظرفیت پذیرش و تعداد دانشگاه های پذیرنده این رشته خوب است و دانشگاه ها امکانات آموزشی لازم برای تحصیل دانشجویان را فراهم کرده اند. رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران بازار کار مناسبی دارد. در صورت ارتقا رزومه و دانش تخصصی می توان به جایگاه های شغلی ویژه دست پیدا کرد. درآمد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی به صورت میانگین متوسط و روبه بالا است و ارتباط تنگاتنگی به جایگاه شغلی دارد. طول دوره کارشناسی این رشته 4 سال است که در 8 نیمسال تحصیلی به صورت ترمی و از نظر آموزشی به صورت نظام واحدی ارائه می شود.
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران یک رشته مهم کاربردی و جذاب تلقی می شود. با توجه به گسترش روز افزون تولیدات علمی دنیا و ایجاد و توسعه موسسات و شرکت های تحقیقاتی دانش بنیان مرتبط با علوم زیستی در دهه اخیر در ایران و در نتیجه نیاز به تربیت کارشناسان و افزایش مهارت دانشی آن ها، سبب شده تا رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران بیش از پیش مورد نیاز باشد تا با تربیت کارشناسانی زبده و ماهر، نیازهای تخصصی مراکز آموزشی و پژوهشی کشور را تامین نمایند.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
پذیرش در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
پذیرش در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی از دو وهله مهم قابل بررسی است. در وهله اول شرایط پذیرش در این رشته به تعداد رقبای شرکت کننده در کنکور علوم تجربی بستگی دارد. هر ساله تعداد مشخصی از داوطلبین برای ورود به رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی با همدیگر به رقابت می پردازند. در نتیجه براساس آمار باید با تعداد متوسط و رو به بالایی از افراد به رقابت بپردازید. در وهله دوم شرایط پذیرش به میزان ظرفیت دانشگاه های پذیرنده بستگی دارد. تعداد دانشگاه های پذیرنده این رشته زیاد نیست. این دانشگاه ها شرایط تحصیلی و امکانات آموزشی خوبی را برای ادامه تحصیل دانشجویان فراهم کرده اند. برای پذیرش در این رشته باید عزم خود را جزم کرده و دروس را با دقت مطالعه کنید. توجه داشته باشید که شرایط پذیرش در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی هر ساله شکل متفاوتی به خود می گیرد، زیرا تعداد رقبا، تعداد دانشگاه های پذیرنده و همچنین اعمال سهمیه های مختلف هر سال تغییر می کند. با این حال آشنایی با شرایط پذیرش در این رشته سبب شده تا شما به صورت واقع بینانه تر برای کنکور سراسری برنامه ریزی کنید.
با توجه به حذف زیر گروه های علوم تجربی و ریاضی و فیزیک و همچنین حذف دروس عمومی از کنکور سراسری، باید به دروس تخصصی با ضریب های متفاوت پاسخ دهید. هر درس تخصصی دارای ضریب مخصوص به خود است که تاثیر گذاری متفاوتی روی تراز و رتبه قبولی دارد. در جدول زیر می توانید ضرایب دروس تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را به صورت کامل مشاهده کنید.
نام درس | ضریب درس | ||
|---|---|---|---|
میزان تاثیر دروس اختصاصی در کنکور تجربی | |||
زمین شناسی | 0 | ||
ریاضی | 2 | ||
زیست | 4 | ||
فیزیک | 2 | ||
شیمی | 3 | ||
نام درس | ضریب درس | ||
|---|---|---|---|
میزان تاثیر دروس اختصاصی در کنکور ریاضی | |||
ریاضی | 4 | ||
فیزیک | 3 | ||
شیمی | 2 | ||
همان طور که در جدول بالا مشخص است، دروس زیست و شیمی برای علوم تجربی و دروس ریاضی و فیزیک برای کنکور ریاضی بالاترین ضرایب را برای ورود به رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی دارند؛ از این رو برای قبولی باید تمامی دروس زیست و شیمی و همچنین ریاضی و فیزک دوره دبیرستان با دقت مطالعه شوند.
شایان ذکر است که شرکت در آزمون های آزمایشی مشابه می تواند شرایط ایده الی را در روز آزمون برای شما فراهم کند. با توجه به اینکه با شرکت در این آزمون های آزمایشی می توانید دانش، سرعت تست زنی و دقت پاسخ گویی خود را بسنجید، بهتر است از این فرصت نهایت استفاده را ببرید. همچنین اکثر سوالات کنکور سراسری مشابه با آزمون های آزمایشی برگزار شده است.
آخرین قبولی های هر رشته چه رتبه ای کسب کرده اند؟ مشاهده آخرین قبولی های رشته ها
دانشگاه های برتر رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
اکثر دانش آموزان در اولویت بندی خود به دنبال انتخاب دانشگاه های برتر رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی هستند. لذا در این بخش به معرفی دانشگاه های شاخص این رشته می پردازیم. البته توجه کنید که تمامی دانشگاه های کشور از نظر کیفیت آموزشی و رتبه علمی در جایگاه قابل قبولی قرار داشته و شرایط تحصیلی و امکانات آموزشی خوبی را برای دانشجویان فراهم کرده اند؛ با این حال برخی از دانشگاه های شاخص و برتر برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی شامل دانشگاه های تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه تبریز، دانشگاه اراک، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل است.
دو نمونه کارنامه قبولی در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
در این بخش دو نمونه کارنامه قبولی در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را گردآوری کرده ایم تا شما با شرایط پذیرش و نحوه قبولی در این رشته بهتر آشنا شوید. توجه داشته باشید که تراز، درصد و رتبه قبولی هر ساله شرایط متفاوتی به خود می گیرد، زیرا تعداد رقبا، ظرفیت پذیرش و اعمال سهمیه های مختلف هر سال تغییر می کند. برای مثال ممکن است با این تراز یا درصد قبولی نتوانید در دانشگاه مورد نظر قبول شوید یا اصلا با این رتبه در رشته مورد علاقه پذیرش نشوید. اما به صورت کلی مشاهده دو نمونه کارنامه قبولی در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی می تواند تا حدی شما را با شرایط پذیرش آشنا کند.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نمونه کارنامه کنکوری ها
گرایش های رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
بسیاری از رشته های فنی در مقطع کارشناسی فاقد گرایش هستند و گرایش های تخصصی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری اعمال می شود. رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به گرایش های مختلفی تقسیم می شود که دانشجویان می توانند براساس علاقه در گرایش مد نظر خود مشغول به تحصیل شوند. از آنجایی که نظام آموزشی ایران در راستای هم سو شدن با نظام آموزشی در کشورهای مطرح است، بنابراین از طرح لوزی پیروی می کند. طرح لوزی به گونه ای است که در دوره کارشناسی فاقد گرایش است و در دوره ارشد گرایش های مختلفی برای رشته ها تعیین می شود و دوباره در دوره دکتری، گرایش ها با همدیگر تجمیع می شوند. رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی نیز در دوره کارشناسی فاقد گرایش است.
واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
در این بخش قرار است نگاهی کلی به واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی داشته باشیم. آشنایی با واحدهای درسی هر رشته بسیار حائز اهمیت است. زیرا برخی از دانش آموزان در رشته های متفاوت بعد از آشنایی با دروس به دلیل عدم علاقه از ادامه تحصیل صرف نظر کرده اند. بنابراین باید قبل از ورود به رشته تحصیلی مورد نظر با واحدهای درسی آن آشنا شد.
واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هر چند سال یک بار تحت بازنگری قرار می گیرد. این بازنگری به منظور ارتقا کیفیت درس ها و نیاز به روزآمد کردن سر فصل هر درس مبتنی بر برنامه های آموزشی جدید و در دست اجرای دانشگاه های معتبر دنیا و همچنین لزوم توجه به نیاز کشور انجام شده است. البته در این بازنگری ها تغییرات جزئی انجام شده و شاهد تغییرات عمده ای نخواهیم بود.
براساس آخرین بازنگری انجام شده، دانشجویان رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی باید 135 واحد درسی را اخذ کنند. واحدهای درسی به صورت بسته دروس عمومی، پایه، اختصاصی و اختیاری ارائه می شود. در جدول زیر می توانید تقسیم بندی واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در مقطع کارشناسی را در دانشگاه های کشور مشاهده کنید:
نوع درس | تعداد واحد | ||
|---|---|---|---|
تفکیک نوع واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی | |||
دروس عمومی | 22 واحد | ||
دروس پایه | 20 واحد | ||
دروس تخصصی | 75 واحد | ||
دروس اختیاری | 18 واحد | ||
جمع | 135 واحد | ||
در ادامه هر یک از واحدهای درسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را به صورت جداگانه و با عنوان تعداد واحد هر درس برای شما عنوان می‌کنیم تا شناخت شما نسبت به این رشته کامل شود.
دروس عمومی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
اولین بسته از واحدهای درسی مربوط به دروس عمومی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی است. دروس عمومی زیر نظر گروه معارف و عمومی دانشگاه تدوین و ارائه می شود. این دروس با هدف افزایش معرفت شناختی در ابعاد زندگی، آشنایی با تاریخ، افزایش آگاهی در مورد فرهنگ، ورزش و … ارائه می شود. به صورت کلی این دروس تاثیری در یادگیری دروس تخصصی و مهارت های علمی دانشجویان ندارند. دروس عمومی به صورت مشترک با سایر رشته ها ارائه شده و برخی از دانشگاه ها دروس عمومی را به صورت مشترک با سایر رشته ها برگزار می کنند. در جدول زیر می توانید دروس عمومی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
را مشاهده کنید:
بسته درسی | نام درس | تعداد واحد | |
|---|---|---|---|
دروس عمومی مشترک مقطع کارشناسی | |||
مبانی نظری اسلام | اندیشه اسلامی 1 | 2 واحد | |
اندیشه اسلامی 2 | 2 واحد | ||
انسان در اسلام | 2 واحد | ||
حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام | 2 واحد | ||
اخلاق اسلامی | فلسفه اخلاق | 2 واحد | |
اخلاق اسلامی | 2 واحد | ||
آیین زندگی | 2 واحد | ||
عرفان عملی اسلامی | 2 واحد | ||
انقلاب اسلامی | انقلاب اسلامی ایران | 2 واحد | |
آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | 2 واحد | ||
اندیشه سیاسی امام خمینی | 2 واحد | ||
تاریخ و تمدن اسلامی | تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی | 2 واحد | |
تاریخ تحلیلی صدر اسلام | 2 واحد | ||
تاریخ امامت | 2 واحد | ||
آشنایی با منابع اسلامی | تفسیر موضوعی قرآن | 2 واحد | |
تفسیر موضوعی نهج البلاغه | 2 واحد | ||
الزامی | فارسی عمومی | 3 واحد | |
زبان عمومی | 3 واحد | ||
تربیت بدنی 1 | 1 واحد | ||
تربیت بدنی 2 | 1 واحد | ||
دانش خانواده و جمعیت | 2 واحد | ||
لازم به توضیح است که قوانین مشخصی برای پاس کردن 22 واحد دروس عمومی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی وجود دارد که حتماً باید طبق همین قوانین برای سپری کردن این دروس اقدام کنید. 22 واحد عمومی در نظر گرفته شده برای این رشته تحصیلی بایستی طبق شرایط زیر اخذ شوند:
- 2 درس 2 واحدی از میان دروس مبانی نظری اسلام
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس اخلاق اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس انقلاب اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس تاریخ و تمدن اسلامی
- 1 درس 2 واحدی از میان دروس آشنایی با منابع اسلامی
برای این رشته در دروس عمومی، 12 واحد اجباری در نظر گرفته شده که با جمع با دروس عمومی بالا، کل دروس عمومی برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در دوره کارشناسی پیوسته 22 واحد خواهد شد.
دروس پایه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
دروس پایه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی بسته دوم دروسی است که در مقطع کارشناسی باید اخذ کنید. دروس پایه سبب آمادگی ذهنی دانشجویان برای فهم دروس تخصصی می شود. دروس پایه به نوعی شاکله اصلی رشته را تشکیل داده و با درک آن ها است که می توان دروس تخصصی را به خوبی درک و در عمل پیاده سازی کرد. از طرف دیگر دروس پایه به مانند پلی بین دروس دبیرستان و دانشگاه عمل می کند، زیرا نقاط اشتراک زیادی با دروس دوره دبیرستان دارد. توجه داشته باشید که برخی از دانشگاه های خارج کشور، به نمرات دروس پایه توجه زیادی می کنند. در جدول زیر می توانید دروس پایه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را در مقطع کارشناسی پیوسته مشاهده کنید:
عناوین درس های الزامی پایه و تنه مشترک زیست شناسی برای پنج رشته (زیست شناسی
گیاهی، زیستش ناسی جانوری، میکروبیولوژی، زیست شناسی سلولی و مولکولی و زیست شناسی دریا) در جدول زیر ارائه شده است که 10 درس اول دروس پایه و باقی دروس تنه مشترک هستند.
| دروس پایه رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | ریاضیات زیستی | 3 |
| 2 | امار زیستی | 3 |
| 3 | شیمی عمومی1 | 4 |
| 4 | شیمی آلی 1 | 4 |
| 5 | فیزیک عمومی 1 | 4 |
| 6 | کامپیوتر و محاسبات زیستی * | 2 |
| 7 | شیمی آلی 2 * | 2 |
| 8 | شیمی عمومی 2 * | 2 |
| 9 | فیزیک عمومی 2 * | 2 |
| 10 | ریاضی تکمیلی * | 2 |
| دروس مشترک | ||
| 11 | بیوشیمی ساختار | 3 |
| 12 | بیوشیمی ساختار | 1 |
| 13 | بیوشیمی متابولیسم | 2 |
| 14 | ژنتیک پایه | 3 |
| 15 | آزمایشگاه ژنتیک | 1 |
| 16 | ژنتیک مولکولی | 2 |
| 17 | زیست شناسی سلولی | 3 |
| 18 | آزمایشگاه زیست شناسی سلولی و مولکولی | 1 |
| 19 | زیست شناسی مولکولی | 2 |
| 20 | زیست شناسی تکامل | 3 |
| 21 | مبانی بوم شناسی | 3 |
| 22 | مبانی زیست شناسی تکوینی | 3 |
| 23 | مبانی فیزیولوژی جانوری | 3 |
| 24 | مبانی جانورشناسی | 3 |
| 25 | مبانی فیزیولوژی گیاهی | 3 |
| 26 | مبانی گیاهشناسی | 3 |
| 27 | مبانی میکروبیولوژی | 2 |
| 28 | آزمایشگاه میکروبیولوژی | 1 |
| 29 | مبانی فیزیولوژی میکروبی | 2 |
| مجموع واحدها | 20 واحد برای دروس پایه - 38 واحد برای دروس تنه مشترک | |
دروس پایه یکی از مهمترین بسته دروس است که زمینه سازی اولیه را برای فهم دانشجویان انجام می دهد. این دروس معمولا به صورت نظری، عملی یا نظری-عملی ارائه شده و معمولا 2 یا 3 واحدی هستند. با توجه به اینکه دروس پایه معمولا به صورت پیش نیاز سایر دروس تخصصی ارائه می شود، بنابراین باید از همان ترم های آغازین برای اخذ این دروس برنامه ریزی داشت تا در ترم های آینده مشکلی برای انتخاب واحد به وجود نیاید. حداقل 20 واحد باید از دروس پایه اخذ شود (اخذ حداقل 2 واحد از دروس ستاره دار پایه الزامی است.). همچنین حداقل 38 واحد از تنه مشترک برای هر یک از 4 رشته زیست شناسی گیاهی، زیست شناسی جانوری، میکروبیولوژی و زیست شناسی سلولی و مولکولی و حداقل 31 واحد برای رشته زیست شناسی دریا باید اخذ گردد.
دروس تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
دروس تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی بسته سوم دروسی است که در مقطع کارشناسی اخذ می کنید. این دروس از نظر آموزشی بسیار حائز اهمیت هستند زیرا با توجه به اینکه ماهیت کلی رشته را بیان می کنند، به دانشجو دیدی درست و فهمی عمیق در مورد کاربردها و بازارکار رشته ارائه می دهند. با مطالعه دروس تخصصی است که دانشجو با رده ها و یا ردیف های شغلی به خوبی آشنا شده و جایگاه خود را در بازار کار پیدا می کند. دروس تخصصی شالوده هر آن چیزی است که دانشجو برای رشته شیمی کاربردی به آن نیاز دارد. در جدول زیر می توانید دروس تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را در مقطع کارشناسی پیوسته مشاهده کنید:
| دروس تخصصی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | بیوشیمی ساختار | 3 |
| 2 | آزمایشگاه بیوشیمی | 1 |
| 3 | بیوشیمی متابولیسم | 2 |
| 4 | ژنتیک پایه | 3 |
| 5 | آزمایشگاه ژنتیک | 1 |
| 6 | ژنتیک مولکولی | 2 |
| 7 | زیست شناسی تکاملی | 3 |
| 8 | مبانی بوم شناسی | 3 |
| 9 | مبانی زیست شناسی تکوینی | 3 |
| 10 | مبانی جانورشناسی | 2 |
| 11 | آزمایشگاه مبانی جانورشناسی | 1 |
| 12 | مبانی فیزیولوژی جانوری | 2 |
| 13 | آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی جانوری | 1 |
| 14 | مبانی گیاه شناسی | 2 |
| 15 | آزمایشگاه مبانی گیاه شناسی | 1 |
| 16 | مبانی فیزیولوژی گیاهی | 2 |
| 17 | آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی گیاهی | 1 |
| 18 | مبانی میکروبیولوژی | 3 |
| 19 | آزمایشگاه میکروبیولوژی | 1 |
| 20 | مبانی فیزیولوژی میکروبی | 2 |
| 21 | ساختار و عملکرد غشاهای سلولی | 3 |
| 22 | ساختار و عملکرد اندامک های سلولی | 3 |
| 23 | چرخه سلولی و مسیرهای پیام رسانی | 3 |
| 24 | آزمایشگاه زیست شناسی سلولی | 1 |
| 25 | متون تخصصی زیست شناسی سلولی و مولکولی | 2 |
| 26 | بیوفیزیک | 2 |
| 27 | مبانی مهندسی ژنتیک | 2 |
| 28 | ایمنی شناسی | 2 |
| 29 | بیوانفورماتیک و شبیه سازی مولکولی | 2 |
| 30 | کارگاه بیوانفورماتیک و شبیه سازی مولکولی | 1 |
| 31 | مبانی زیست شناسی سلول های بنیادی | 2 |
| 32 | زیست شناسی اسکلت سلولی | 2 |
| 33 | زیست فناوری سلولی و مولکولی | 2 |
| 34 | زیست شناسی مولکولی و پروکاریوت ها | 2 |
| 35 | زیست شناسی مولکولی یوکاریوت ها | 3 |
| 36 | آزمایشگاه زیست شناسی مولکولی | 2 |
| 37 | مبانی زیست شناسی سلولی و مولکولی سرطان | 2 |
| 38 | روش های تشخصی مولکولی | 2 |
| مجموع واحد ها | 75 | |
دروس تخصصی باید به صورت اجباری اخذ شوند. در صورتی که دانشجو حتی یکی از واحدهای درسی تخصصی را اخذ نکرده باشد از نظر آموزشی فاقد صلاحیت لازم برای فارغ التحصیلی است. برای اینکه مشکلی برای اخذ دروس تخصصی پیش نیاید، باید دروس پایه در ترم های آغازین اخذ شوند تا به همنیاز یا پیش نیازی برخورد نکنند. توجه داشته باشید که فهم و درک دروس تخصصی تضمین کننده موفقیت شما در بازار کار یا ادامه تحصیل است.
دروس اختیاری رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
بسته دیگر دروس دوره کارشناسی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی شامل دروس اختیاری است. دروس اختیاری برای افزایش دانش بیشتر و آشنایی کامل تر با ماهیت رشته است. دروس اختیاری می تواند برای دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل داشته، بسیار مفید واقع می شود، زیرا آن ها را با دروسی که قرار است در مقاطع تحصیلی بالاتر کسب کرده آشنا می کند. همچنین دروس اختیاری برای موفقیت بیشتر در بازار کار سهم ویژه ای داشته و سبب افزایش دانش و مهارت تخصصی دانشجویان در حوزه های خاص می گردد. در جدول زیر می توانید واحد درسی در نظر گرفته شده به عنوان دروس اختیاری برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را مشاهده کنید:
| دروس اختیاری رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی | ||
|---|---|---|
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| 1 | روش های آزمایشگاهی در زیست شناسی سلولی و مولکولی | 2 |
| 2 | ویروس شناسی | 2 |
| 3 | بیوشیمی ویتامین ها و هورمون ها | 2 |
| 4 | مبانی محیط زیست و حفاظت | 2 |
| 5 | پروژه کارشناسی | 2 |
| 6 | زیست شناسی مولکولی اندامک | 2 |
| 7 | مبانی ژنتیک انسانی | 2 |
| 8 | مبانی ریز زیست فناوری | 2 |
| 9 | مبانی زیست شناسی سامانه ها | 2 |
| 10 | تکامل مولکولی | 2 |
| 11 | مبانی بیومیمتیک | 2 |
| 12 | ژنتیک جمعیت | 2 |
| 13 | سیتوژنتیک | 2 |
| 14 | اخلاق زیستی | 2 |
| 15 | زیست شناسی پرتوی | 2 |
| 16 | بیوشیمی فیزیک | 2 |
| 17 | ژنتیک نوین | 2 |
| 18 | مبانی کشت سلول و بافت | 2 |
| 19 | آزمایشگاه مبانی کشت سلول و بافت | 1 |
| 20 | رشد و تمایز سلولی | 2 |
| 21 | زیست مواد و مهندسی بافت | 2 |
| 22 | بافت شناسی جانوری | 2 |
| 23 | زیست شناسی سلول های عصبی و عضلانی | 2 |
| 24 | مبانی زیست شناسی دریا | 2 |
| 25 | مهارت های کارآفرینی و اشتغال در زیست شناسی | 2 |
| 26 | کارآموزی در زیست شناسی | 1 |
| مجموع واحد ها | 50 | |
دانشجویان موظف هستند تا 18 واحد دروس اختیاری تعیین شده را با نظر گروه اخذ کنند تا سقف واحدهای درسی آن ها به 135 واحد برسد. شایان ذکر است که دروس اختیاری به عنوان یک فرصت طلایی آموزشی برای کسب مهارت های تخصصی بیشتر برای تقویت رزومه است.
آیا می دانید در شرایط فعلی چه رتبه ای در کنکور کسب می کنید؟ نرم افزار تخمین رتبه کنکور
بازار کار رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
بازار کار رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در بازار ایران مناسب است. اما با توجه به اینکه از تمامی پتانسیل های بالقوه این رشته استفاده نشده، شاهد اشتغال برخی از فارغ التحصیلان در بازار کار غیر مرتبط با درآمد کمتر هستیم. با این حال در صورت ارتقای مدرک تحصیلی، افزایش مهارت علمی و عملی می توان در بازار کار به جایگاه های ویژه با درآمد مناسب دست پیدا کرد. به صورت کلی بازار کار رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در سازمان های زیر تعریف شده است.
- رفع نیازهای آموزشی و پژوهشی موسسات آموزش عالی کشور
- ارائه خدمات تخصصی به عنوان کارشناس در وزاتخانه ها، سازمان ها و موسسات پژوهشی
- ارائه خدمات به عنوان کارشناس به مراکز ذخایر ژنتیک کشور
- ارائه خدمات تخصصی به صنایع غذایی و دارویی و موسسات مرتبط به زیست فناوری
- ارائه خدمات تخصصی به عنوان کارشناس در آزمایشگاه های تشخیص طبی و ژنتیک
- مشاوره های تخصصی در صنایع
- ارائه خدمات تخصصی در وزارت جهاد کشاورزی و مراکز خدماتی آن
- اشتغال به عنوان کارشناس در سازمان محیط زیست و پژوهشکده های مرتبط با آن و شهرداری ها و موسسات پژوهشی
- ایجاد اشتغال از طریق تاسیس شرکت دانش بنیان در زمینه رشت زیست شناسی سلولی و مولکولی
کاربردهای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
کاربردهای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی از دو جنبه مهم قابل بررسی است. جنبه اول مربوط به بکارگیری نیروی انسانی در موسسات آموزشی برای تربیت دانشجویان آینده است. دانشجویان آینده به اساتید و مربیانی حرفه ای نیاز داشته تا آن ها را با ماهیت رشته و بازار کار آشنا کرده و هر آنچه که نیاز است را به آن ها آموزش دهد. از این رو دانشجویان می توانند با اخذ مدرک تحصیلی تکمیلی ارشد و دکترا به عنوان استاد دانشگاه یا هئیت علمی در دانشگاه ها، مدارس، مراکز تحقیقاتی و … مشغول به کار شوند. لذا جنبه اول از کاربردهای این رشته مربوط به آموزش و پژوهش است.
جنبه دوم کاربرد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی مربوط به بکارگیری نیروی انسانی در سازمان های مربوطه است. متخصصین رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی می توانند در سازمان های مرتبط اجرایی و خدماتی مشغول به کار شده و با دانش و مهارت تخصصی خود نیاز سازمان را برطرف کنند. در نتیجه کاربرد دوم این رشته مربوط به سازمان های اجرایی و خدماتی صنعت است.
به صورت کلی با توجه به سه ضلع دانشگاه، صنعت و دولت، برای فارغ التحصیلان رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در هر سه ضلع رده های شغلی تعریف شده تا ارتباط این سه ضلع مستحکم تر شود.
درآمد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
در این بخش قرار است نگاهی کلی به درآمد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی داشته باشیم. درآمد این رشته به صورت کلی متوسط و و رو به بالا است. البته میزان درآمد ارتباط تنگاتنگی به جایگاه شغلی داشته و براساس آن میزان درآمد متغیر است. البته برخی از فارغ التحصیلان این رشته به دلیل عدم شایسته سالاری مناسب در رده های شغلی غیرمرتبط با درآمد مشغول به کار شده اند، اما با این حال می توان شرایط درآمدی خوبی را برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی متصور شد زیرا نیاز جامعه به علم متخصصین این رشته بیش از پی افزایش یافته است.
به صورت خلاصه درآمد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی به فاکتورهای متعددی از جمله، جایگاه شغلی، مدرک تحصیلی، سابقه کار، سازمان محل خدمت، رزومه و … بستگی دارد. با افزایش دانش و مهارت عملی و تقویت رزومه می توان به جایگاه های شغلی خوب با درآمد قابل توجه دست پیدا کرد.
با درک نحوه عملکرد سلول ها در حالت های سالم و بیمار، زیست شناسان سلولی که در علوم حیوانی، گیاهی و پزشکی کار می کنند، قادر خواهند بود واکسن های جدید، داروهای موثرتر، گیاهان با کیفیت های بهبود یافته و از طریق افزایش دانش، درک بهتری از نحوه زندگی همه موجودات زنده ایجاد کنند. به همین دلیل رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در جهان بسیار حائز اهمیت است.
ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
دانشجویان می توانند بعد از فارغ التحصیلی برای مقاطع تحصیلی تکمیلی بالاتر در آزمون شرکت کنند. با توجه به اینکه ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی سبب بازارکار بهتر، درآمد بیشتر و جایگاه اجتماعی بالاتری می شود در نتیجه درصد قابل توجهی از دانشجویان برای مقاطع تحصیلی تکمیلی با همدیگر به رقابت می پردازند. در ادامه به شرایط ادامه تحصیل از جمله دانشگاه های پذیرنده و گرایش های ارشد و دکتری رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی می پردازیم:
کارشناسی ارشد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
بعد از اتمام دوران کارشناسی، دانشجویان می توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و کسب رتبه قبولی وارد گرایش مورد نظر شده و به ادامه تحصیل بپردازند. دانشگاه های پذیرنده گرایش های رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی برای مقطع ارشد شامل دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشگاه اراک و …است. در زیر برخی از گرایش های کارشناسی ارشد رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی را مشاهده می کنید.
- میکروبیولوژی
- سلولی و مولکولی
- ژنتیک
- بیوشیمی
- بیوفیزیک
- زیست فناوری بیوتکنولوژی
- زیست فناوری دریا
- زیست فناوری گرایش صنعت و محیط زیست
- بیو شیمی بالینی، ژنتیک انسانی، بیوتکنولوژی انسانی، هماتولوژی، ایمونولوژی، انگل شناسی، قارچ شناسی، ویروس شناسی زیر مجموعه گرایش های کنکور ارشد وزارت بهداشت هستند.
دکترا رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی
دانشجویان کارشناسی ارشد بعد از فارغ التحصیلی و دفاع از پایان نامه قادر به شرکت در آزمون دکتری هستند. بعد از کسب رتبه قبولی و اخذ پذیرش در مصاحبه تخصصی می توان به عنوان دانشجوی دکتری در دانشگاه مشغول به تحصیل شد. توجه داشته باشید که به طور معمول چند برابر ظرفیت پذیرش دکتری به مصاحبه دعوت می شوند و در ادامه با توجه به مجموع نمره مصاحبه و آزمون کتبی، پذیرفته شدگان نهایی تعیین می گردند. دانشگاه های پذیرنده دانشجوی دکتری شامل دانشگاه های تهران، اصفهان، فردوسی مشهد، دانشگاه اردبیل، دانشگاه رازی کرمانشاه و… است. در زیر برخی از گرایش های دکتری رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی ارائه شده است:
- زیست شناسی سلولی و مولکولی
- ژنتیک مولکولی
- میکروبیولوژی
- و…
رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در جهان
اهمیت مطالعه سلول ها، ژن ها و زیست مولکول ها که اجزای مهم تمام موجودات زنده هستند بر کسی پوشیده نیست. همچنین کشف سازوکارهای عملکرد، تکوین و پاسخ های موجودات زنده به شرایط محیطی نیز بسیار مهم و انکار ناپذیر است. این اطلاعات برای بسیاری از علوم مبتنی بر زیست زشناسی و کاربردهای آن ها در حیطه های مختلف اعم از زیست فناوری، علوم پزشکی، علوم کشاورزی و … بسیار تعیین کننده خواهد بود. به همین دلیل فارغ التحصیلان این رشته از نظر جایگاه اجتماعی در جایگاه فوق العاده ای قرار می گیرند. علاوه بر این حتی استخدام دانشجویان رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی بعد از فارغ التحصیلی در کشورهای مختلف نیز امکان پذیر است.
اگر بخواهیم به صورت دقیق تر شرایط رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در جهان را برای شما ارزیابی کنیم لازم است تا معرفی بهترین دانشگاه های جهان برای رشته و همچنین میزان درآمد فارغ التحصیلان در رده های شغلی مختلف بپردازیم. رتبه بندی QS یکی از مهمترین رتبه‌بندی‌های دانشگاهی است که براساس سوابق آموزشی، توانایی جذب در بازار کار، نسبت اعضای هیئت علمی به تعداد دانشجو، نسبت اعضای هیئت علمی بین‌المللی، نسبت دانشجویان بین‌المللی و میزان استنادات به ازای هر عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها را رتبه‌بندی می‌کند. در حال حاضر براساس آخرین تغییرات رتبه بندی دانشگاه های جهان برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی ۱۰ دانشگاه برتر این رشته به شرح زیر هستند:
- دانشگاه هاروارد، کمبریج، ایالات متحده آمریکا – Harvard University
- موسسه فناوری ماساچوست (MIT) کمبریج، ایالات متحده آمریکا – Massachusetts Institute of Technology (MIT)
- دانشگاه کمبریج، بریتانیا – University of Cambridge
- دانشگاه استنفورد، ایالات متحده – Stanford University
- دانشگاه آکسفورد، بریتانیا – University of Oxford
- ETH زوریخ، سوییس – ETH Zurich
- دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (UCB)، ایالات متحده آمریکا – University of California, Berkeley (UCB)
- دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو (UCSD)، ایالات متحده – University of California, San Diego (UCSD)
- دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس (UCLA)، ایالات متحده – University of California, Los Angeles (UCLA)
- دانشگاه ییل، نیوهیون، ایالات متحده آمریکا – Yale University
دانشگاه ملی سنگاپور با رتبه 14 و دانشگاه توکیو ژاپن با رتبه 18 در بین دانشگاه های برتر رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی هستند. در بین دانشگاه های ایرانی دانشگاه تهران در رده 551-600 قرار دارد.
شرایط درآمد و میزان حقوق برای رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی به فاکتورهای مهمی مانند سابقه کار، مدرک تحصیلی، جایگاه شغلی و میزان ماموریت ها و …. بستگی دارد.
به صورت کلی میانگین حقوق ملی برای یک زیست شناس مولکولی در کانادا 83747 دلار است. متوسط حقوق زیست شناس مولکولی تا 26 ژانویه 2023 حدود 67198 دلار است، اما محدوده حقوق معمولاً بین 59709 تا 80251 دلار متغیر است. در کالیفرنیا از 31 ژانویه 2023، متوسط دستمزد سالانه برای دسته مشاغل زیست شناسی مولکولی سلولی 65987 دلار در سال است. در واقع حقوق زیست شناسان مولکولی در ایالات متحده از 12644 دلار تا 333880 دلار با میانگین حقوق 61371 دلار متغیر است. 57 درصد متوسط زیست شناسان مولکولی بین 61371 تا 151586 دلار درآمد دارند و 86 درصد برتر 333880 دلار درآمد دارند. متخصصین دارای مدرک PHD بین 96 تا 141 هزار دلار درآمد دارند.
