زمین به طورکلی به چهار بخش تقسیم می شود. این چهار بخش عبارتند از: هواکره، آب کره، سنگ کره و زیست کره. در این بخش به بررسی هوا کره و نواحی آن خواهیم پرداخت.
ناحیه هواکره در زمین
هواکره: لایه ی گازی و فیروزه ای رنگ پیرامون زمین که تا فاصله ی 500 کیلومتری از سطح زمین امتداد یافته است.
در هواکره، گازها وجود دارند و این گازها با توجه به نیروی جاذبه ی زمین، اطراف زمین قرار می گیرند. در واقع، جاذبه ی زمین، گازها را پیرامون خود نگه می دارد و مانع خروج آن ها از جو می شود.
به طور کلی گازهای تشکیل دهنده ی هوا، بی رنگ هستند. ولی یک سری آلاینده ها مانند NO2 ، اگر وارد هواکره شوند، باعث تیرگی هوا خواهند شد. این موضوع در زمان آلودگی شهرها به وضوح، قابل رویت می باشد.
در هواکره، واکنش هایی رخ می دهد که اغلب مفید هستند (مانند واکنش هایی که منجر به تولید NO می شود که باعث تثبیت نیتروژن خاک خواهد شد ) و برخی نیز غیر مفید هستند، مانند اوزون تروپوسفری که آلایندگی نزدیک به جو زمین را ایجاد می کند.
قسمت های هواکره
هواکره به چهار قسمت تقسیم خواهد شد:
- تروپوسفر: بیشتر جرم هواکره در این قسمت قرار می گیرد. نزدیکترین قسمت هواکره به زمین می باشد. ارتفاعش حدود 11.5 تا 12 کیلومتر است. در این بخش، با فاصله گرفتن از زمین، دما کاهش پیدا خواهد کرد. مولکول های موجود در این قسمت از هواکره در زیر آورده شده است:
(N2, O2, CO2, O3, H2O)
- استراتوسفر: مرز استراتوسفر و تروپوسفر با تغییر دما مشخص می شود. در این بخش، دما شروع به افزایش یافتن خواهد کرد. مولکول های (N2, O2, CO2, O3) در استراتوسفر وجود دارند. آب به علت کاهش دما در بخش قبلی، به مایع یا جامد تبدیل شده و به سطح زمین برگشته است. بنابراین در این قسمت وجود ندارد.
- مزوسفر: مرز بین استراتوسفر و مزوسفر با کاهش دما مشخص خواهد شد. مولکول های (N2, O2, CO2, O3) در مزوسفر وجود دارند.
- ترموسفر: این بخش، ناحیه ی گرم هواکره محسوب خواهد شد. در این قسمت، دما افزایش پیدا می کند. اشعه ی ماورا بنفش خورشید در این نواحی بسیار زیاد می باشد. یون های مثبت و اتم های رادیکال ها نیز در این ناحیه به دلیل اشعه UV وجود خواهند داشت. مولکول های (N2, O2, He+, O2+, O, O+, H+, N2+0) در ترموسفر وجود دارند. تنوع ذره ای در ترموسفر بیشتر می باشد.
به منظور آشنایی بیشتر با قسمتهای هواکره به تصویر زیر دقت کنید.
تست: در میان عبارت های زیر، چند عبارت درست است؟
الف) انرژی گرمایی مولکول ها سبب می شود تا پیوسته در حال جنبش باشند و در سرتاسر هواکره توزیع شوند.
ب) بخش عمدۀ اوزون که مانع از ورود پرتوهای فرابنفش به زمین می شود، در استراتوسفر قرار دارد.
ج) در سه لایه از هواکره، مولکول های N2، O2، CO2 و O3 وجود دارد.
د) با افزایش فاصله از سطح زمین، فشار و دما کاهش می یابند.
ه) پس از نیتروژن و اکسیژن، بیشترین درصد فراوانی در هواکره مربوط به H2O(g) است.
- 2
- 3
- 4
- 5
گزینه 3 پاسخ صحیح می باشد. به منظور یادگیری علت پاسخ تست می توانید ویدئو آموزشی را مشاهده کنید.
هواکره به چهار بخش تروپوسفر، استراتوسفر، مزوسفر و ترموسفر تقسیم می شود.
به منظور یادگیری بیشتر موضوع هواکره، قسمت های هواکره و نکات آن می توانید ویدئو آموزشی را مشاهده کنید.
سوالات متداول
این چهار قسمت عبارتند از: 1- تروپوسفر 2- استراتوسفر 3- مزوسفر 4- ترموسفر.
بیشترین جرم هواکره، در بخش تروپوسفر قرار گرفته است.
تغییر دما، مرز بین این دو قسمت را مشخص می کند. در استراتوسفر، دما افزایش پیدا خواهد کرد.
