• کلماتی هستند که دو فعل را دچار تغییر و دگرگونی می کنند و به «ادات شرط» مشهورند که ضمه های آخر فعل مضارع، تبدیل به سکون و کلیه نون های آخر فعل را حذف می کند. به جز صیغه های جمع مونث غایب و جمع مونث مخاطب مانند یَفعَلنَ و تَفعَلنَ.

الف) اِن (اگر): إن تنصُروا الله ینصُرکُم. (اگر خدا را یاری کنید شما را یاری می کند). فعل «تَنصروا» فعل شرط و فعل دوم «یَنصُر» جواب شرط شده است.

ب) مَن (هرکس): مَن یُحاوِل کثیرا یَصِل إلی هدفه. (هر کس زیاد تلاش کند به هدفش می رسد). فعل اول «یُحاوِل» فعل شرط و فعل دوم «یَصِل» جواب شرط است.

ج) ما (هرچه): ما تَزرَع فی الدّنیا تَحصُد فی الآخره. (هر چه در دنیا بکاری در آخرت درو می کنی). فعل اول «تَزرَع» فعل شرط و فعل دوم «تَحصُدُ» جواب شرط می باشد.

د) أینما (هرجا): اَینما تکونوا یُدرکُکُم الموتُ. (هر جا باشی مرگ شما را فرا می گیرد). فعل اول «تَکونوا» فعل شرط و فعل دوم «یُدرک» جواب شرط است.

به فعل اول «فعل شرط» و به فعل یا جمله دوم، «جواب شرط» می گوییم.