در این جلسه از عربی پایه دهم رشته علوم انسانی به تعیین معرب و مبنی بودن فعل ها و نقش ها پرداخته می شود. اعراب فعل و نقش جز قواعد مهم درس عربی محسوب می شود.
اعراب افعال در زبان عربی
نخست به بررسی اعراب فعل می پردازیم. در افعال برای تشخیص اعراب و معرب و مبنی بودن آنها به سه حرف اصلی توجه می کنند.
- افعال ماضی و امر پیوسته مبنی هستند. در ادامه مثال هایی از افعال ماضی مبنی مشاهده کنید:
ذَهَبَ (مبنی بر فتح)، ذَهَبتُم (مبنی بر سکون)، إذهَب (مبنی بر سکون).
- افعال مضارع معرب است، به جز (جمع های مؤنث) و یا زمانی که به آخرشان «نَّ» بچسبد. مانند: یَخرجنَ (حرف «ج» ساکن است، پس مبنی بر سکون)، تَخرجنَ(مبنی بر سکون)، تحسَبَنَ(مبنی بر فتح).
به جز موارد فوق بقیه افعال مضارع معرب است. انواع اعراب آن عبارتند از :
1- رفع مانند «یَعلَمُ»،
2- نصب با حروف ناصبه قبل فعل: «أن یَعلَمَ»،
3- جزم «لَم یَعلَم»، مضارع مجزوم
برای تشخیص اعراب افعال، به سه حرف اصلی آن توجه می شود.
اعراب نقش ها در زبان عربی
حال به بررسی اعراب نقش ها در زبان عربی می پردازیم:
در جلسات قبل درباره فاعل، مفعول، مبتدا، خبر، مضاف الیه و صفت مباحثی مطرح گردید.
- هر «فاعلی» مرفوع است. به مثال توجه کنید:
خَرَجَ الطُّالِبُ مِنَ المَدرِسهِ! «الطالبُ: فاعل و مرفوع».
- هر «مبتدا» و «خبری» مرفوع می باشد. مثال آن را مشاهده نمایید:
المؤمنونَ صادقونَ فی وَعدِهِم! «المومنونَ: مبتدا و مرفوع به (و). الصادقونَ: خبر و مرفوع به(و)».
- همواره «مفعول» منصوب می شود. نمونه ای مشاهده کنید:
شاهَدنا المُعَلّماتِ و المعلِّمینَ فی المدارسِ ! «المعلِّماتِ: جمع مؤنث سالم (اتِ)، مغعول منصوب».
- «مضاف الیه» همیشه مجرور می باشد. به مثال توجه نمایید:
لَون الهدوءِ هو اللون الأبیض! «الهدوء: مضاف الیه و مجرور»
- همیشه «صفت» تابع اعراب موصوف ماقبل از خود است. نمونه ای مشاهده کنید:
الطلّابُ المؤدبون محترمون عند المعلّمین! «الطلّابُ: مبتدا و مرفوع، المؤدبون: صفت و علامت رفع آن (و) می باشد». در ترجمه مثال فوق چون فعل در جمله نیست، از فعل «است» استفاده می شود. ترجمه : دانش آموزان مؤدب نزد معلم ها محترم هستند.
برای مشاهده نکات آموزشی بیشتر درباره اعراب افعال و نقش ها در زبان عربی می توانید ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
افعال ماضی و امر همواره مبنی هستند. اما افعال مضارع اغلب معرب هستند به جز جمع های مونث و زمانی که آخر فعل با “نَّ” ختم شود.
اعراب فاعل و مبتدا و خبر در زبان عربی همواره به صورت مرفوع است.
اعراب صفت همواره با توجه به موصوف مشخص می شود. به عبارت دیگر اعراب صفت تابع اعراب موصوف خواهد بود.
