در این مبحث از سلسله دروس عربی به نکاتی درباره چگونگی اعراب پذیری در کلمات معرب پرداخته می شود.
اعراب مشترک بین اسم و فعل
در ابتدا لازم است که انواع اعراب در کلمات معرب را به شما معرفی کنیم. کلمات معرب دارای اعراب متفاوتی هستند که به اشکال زیر تقسیم می شود:
- اعرابی که میان اسم و فعل مشترک هستند:
الف) حالت رفع در اعراب مشترک بین اسم و فعل
مورد اول : «-ُ، -ٌ» مانند (المُسلمُ، مُسلِمٌ). اگر کلمه معرفه باشد،«-ُ» . و اگر نکره باشد،«-ٌ».
مورد دوم : «ان» در اسم های مثنی در حالت رفع «الف» به جای همان«-ُ» می آید، (المسلِمانِ).
مورد سوم : «ون» در اسم های جمع مذکر سالم در حالت رفع«واو» ب جای«-ُ» قرار می گیرد، (المسلمونَ).
ب) حالت نصب در اعراب مشترک بین اسم و فعل
مورد اول : «-َ، -ً» مثال: (المُسلمَ، مسلماً)
مورد دوم : «ینِ» در اسم های مثنی، ( المسلمَینِ). مثال: إحتَرَمتُ المسلمینَ. در این مثال المسلمینَ مفعول و منصوب به (ینَ) است.
مورد سوم : «ینَ» در اسم های جمع مذکر سالم، (المسلمینَ)
گاهی اوقات اعراب اسم و فعل به صورت مشترک می باشد
اعراب اسم
اعراب مخصوص اسم صرفا در حالت جر می باشد:
الف) حالت جر در اعراب اسم
مورد اول : « -ِ، -ٍ» مانند: (المسلمِ، مسلمٍ)
مورد دوم : «ینِ» در اسم های مثنی، مانند (المسلمَینِ)
مورد سوم : «ینَ» در اسم های جمع مذکر سالم، مانند (المسلمینَ)
اعراب اسم
اعراب جزم مخصوص فعل می باشد:
الف) حالت جزم در اعراب فعل
مورد اول : «-ْ» فقط در افعال مضارع می آید زیرا فقط افعال مضارع معرب می باشند. در صیغه هایی که آخرشان «-ْ» است. (یَحتَرمُ) که (لم یحترمْ) می شود.
مورد دوم : حذف «ن» در صیغه هایی که آخرشان «ن» است به جز جمع های مؤنث، (یحترمون) که (لم یحترموا) شد.
(تَحتَرمنَ )که چون جمع مؤنث است در حالت جزم (لم تَحتَرمنَ) می شود، و «نَ» از آخر آن حذف نمی شود.
اعراب مخصوص اسم، اعراب مخصوص فعل نیز گونه ای از اعراب می باشند.
مثال های اعراب اسم و فعل
کلمه ای که اعراب رفع دارد، مرفوع است. به مثالی از اعراب مرفوع توجه کنید:
(فازَ الطالبانِ فی اعمالهما)، الطالبانِ مرفوع به (الف) است.
به کلمه دارای اعراب نصب، منصوب می گویند. به مثالی از اعراب منصوب توجه نمایید:
(إحترَمنا المُعَلِّمینَ)، المعلِّمینَ مفعول به و منصوب به «ی» و «نَ» علامت جمع می باشد.
کلمه ای که اعراب جر دارد، مجرور می نامند. نمونه ای از اعراب مجرور را مشاهده کنید:
(هذه کتب المعلِّمین) کلمه المعلِّمین مضاف الیه و مجرورکه علامت جر آن «ی» است.
کلمه ای که اعراب جزم دارد، مجزوم می باشد. مثال بعدی اعراب مجزوم را نشان می دهد:
تَعلَمینَ که با حرف جزم (لَم تَعلمی) و حرف «ن» در حالت جزم حذف شد.
به کلمه دارای اعراب رفع، مرفوع، کلمه دارای اعراب نصب، منصوب، کلمه دارای اعراب جر، مجرور و کلمه دارای اعراب جزم، مجزوم گفته می شود.
برای مشاهده نمونه تست ها و توضیحات بیشتر بخش اعراب کتاب عربی دهم ویدئوی آموزشی این جلسه را می توانید مشاهده نمایید.
سوالات متداول
سه نوع اعراب برای اسم و فعل در زبان عربی وجود دارد که عبارتند از اعراب مخصوص اسم، اعراب مخصوص فعل و اعراب مشترک بین اسم و فعل
کلماتی که دارای اعراب نصب باشند را منصوب می نامند.
کلماتی که دارای اعراب رفع باشند، مرفوع نامیده خواهند شد.
