در این فیلم آموزشی تابع نمایی و ویژگی های آن توضیح داده شده است.
تابع نمایی و ویژگی های آن
تعریف تابع نمایی: هر تابع با ضابطه f(x)=ax که در آن a>0 و a≠1 یک تابع نمایی نامیده می شود.
نکته: هر تابع با ضابطه f(x)=kax که در آن k≠0 ، a>0 و a≠1 نیز یک رفتار نمایی دارد.
به عنوان مثال، توابع f(x)=x3 و g(x)=(2/5)x، نمایی هستند ولی توابع f(x)=(-2)x یا g(x)=1x توابع نمایی نمی باشند.
برای مشاهده نمودار توابع نمایی می توانید ویدئو آموزشی را مشاهده کنید.
تابع f(x)=ax ، a>1 دارای ویژگی های زیر می باشد:
- تابع یک به یک است.
- برد تابع به صورت ( ∞+,0) و دامنه آن R است.
- تابع اکیدا صعودی است، یعنی داریم:
x>y ↔ ax>ay
هرچقدر x را زیاد کنیم، مقدار تابع زیاد می شود.
تابع f(x)=ax ، 0<a<1 دارای ویژگی های زیر می باشد:
- تابع یک به یک است.
- برد تابع به صورت (∞+,0) و دامنه آن R است.
- تابع اکیدا نزولی است، یعنی داریم:
x>y ↔ ax < ay
هرچقدر x را زیاد کنیم، مقدار تابع کم خواهد شد.
تابع نمایی یک تابع یک به یک می باشد.
نمونه تست توابع نمایی
به نمونه تست زیر توجه کنید:
تست اول) اگر در تابع f(x) = a (bx) داشته باشیم f (2) = 12 و f(5) = 96 مقدار f(1) کدام است؟
- 12
- 8
- 6
- 4
گزینه 3 پاسخ صحیح می باشد.
مقدار f(2) و f (5) را به صورت زیر به دست خواهیم آورد.
f(2)=ab2=12
f(5)=ab5=96
حال دو رابطه بالا را بر یکدیگر تقسیم می نمائیم.
b3=8 b=2 a=3
پس ضابطه تابع نمایی به صورت زیر خواهد بود.
f(x)=3 (2x)
حال مقدار f(1) را به دست می آوریم.
f(1)=3×21=6
به نمونه تست دوم دقت کنید:
تست دوم) اگر در تابع نمایی f(x)=(3a-1)6 با افزایش مقادیر x ، مقادیر y نیز افزایش پیدا کند، حدود a کدام است؟
- (∞+, 1/3)
- (1, 1/3)
- (∞+, 2/3)
- (2/3, 1/3)
گزینه 3 پاسخ صحیح می باشد.
با توجه به صورت سوال تابع اکیدا صعودی است. بنابراین باید عبارت 3a-1 از یک بزرگتر باشد.
3a-1>1 a>2/3
بنابراین بازه a برابر است با (∞+, 2/3).
نکته: در تابع y=ax اگر مقادیر دامنه، دنباله حسابی باشند، مقادیر برد دنباله هندسی خواهند بود.
به تست زیر دقت کنید:
تست سوم) کدام یک از موارد زیر نقاط واقع روی یک تابع نمایی را مشخص می کند؟
3 2 1 x 8 5 2 y 8 4 2 x 3 2 1 y 5 3 1 x 8 4 2 y
گزینه 3 پاسخ صحیح می باشد.8 4 2 x 27 9 3 y
جدولی متعلق به تابع نمایی است که اگر مقادیر دامنه دنباله حسابی است، برد آن دنباله هندسی باشد. تنها گزینه ای که این خاصیت را دارد گزینه 3 می باشد.
برای شناخت توابع نمایی و آشنایی با نمودار آن ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
تابع نمایی، تابعی است که ضابطه آن به صورت f(x)=ax که در آن a>0 و a≠1 می باشد.
تابع نمایی f(x)=ax ، در حالتی که a>1 باشد اکیدا صعودی است.